YURT DIŞINDA BOŞANMANIN TÜRKİYE’DE TANINMASI

Yurt dışında boşanmanın Türkiye’de tanınması, yabancı ülkede boşanmanın Türkiye’de etkili olması için Türk mahkemelerince tanınması gerekir. Hatta genel bir ifadeyle yabancı bir mahkeme tarafından verilen yenilik doğurucu bir kararın Türkiyede hüküm doğurabilmesi için Türk mahkemeleri tarafından tanınması gerekmektedir. Yurt dışında boşanan bir çiftin bu boşanma kararının Türkiyede de geçerli olmasını istedikleri takdirde Türk mahkemelerine bu ilamın tanınması için başvurmaları gerekmektedir. Bu yazıda yurt dışında verilen bir boşanma kararının Türkiye’de nasıl geçerli olacağına değinilecektir.

YURT DIŞINDA ALINAN BOŞANMA KARARININ TÜRKİYE DE GEÇERLİLİĞİ

Yurt dışında alınan bir boşanma kararı, yabancı mahkeme tarafından verilmiş bir ilamdır. Yurt dışından alınan bir boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma veya tenfiz edilmesi gerekmektedir. Boşanma kararı İnşai (yenilik doğurucu) bir karar olduğundan dolayı tanımaya konu olmaktadır. Bir kararın Türkiye’de tanınabilmesi için belli şartları taşıması gerekmektedir.

• Yabancı mahkeme olmalıdır
• Hukuk davalarına ilişkin olmalıdır
• O devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bir ilam olmalıdır
• İlamın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması gerekmektedir
• Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması gerekmektedir

Bütün şarlar kümülatif olarak bir araya gelince mahkemenin tanıma kararı vermesi gerekmektedir.

TANIMA TENFİZ DAVASI AÇILMADAN BOŞANMA KARARININ TANINMASI

Yabancı bir mahkeme tarafından verilen ilamın Türkiye’de etki doğurabilmesi tanınmasına bağlıdır. Bazı istisnai durumlarda yabancı mahkeme tarafından verilen kararın tanınması için mahkemeye başvurmadan da yapılabilmektedir. Boşanma kararı bu istisnalardan biridir. 2017-2018 yılında Nüfus Hizmetleri Kanununda değişiklik yapıldı. Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili adlı ek madde eklenmiştir.

Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir. Bu maddeyle beraber yabancı ülkede adli ve idari makamlarca verilen boşanma kararının tanıma davası açılmadan nüfus kütüğüne tescil edilerek hüküm doğurması sağlanmıştır.

NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNE TESCİL İŞLEMİ YAPABİLECEK KİŞİLER

Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararların aile kütüğüne tesciline ilişkin başvurular, tarafların bizzat veya kanuni temsilcileri ya da vekilleri aracılığıyla yapılır. Başvuru esnasında tarafların yetkili merci huzurunda birlikte hazır olmaları zorunlu değildir. Taraflar başvurularını aynı anda birlikte veya ayrı zamanlarda yapabilir.

Tek taraflı irade beyanıyla gerçekleşmiş boşanmalar hariç, evliliği sona ermiş kişilerin tescil talebinden önce ölmüş olmaları durumunda, yabancı ülke adli veya idari makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin verilen kararların aile kütüğüne tescili hukuki yararı bulunanlar tarafından da talep edilebilir.

TESCİL İŞLEMLERİ İÇİN GEREKEN BELGELER

Yabancı ülkedeki adli ve idari makamlarca verilen boşanma kararının tanınması için nüfus kütüğüne tescil edilmesi gerekmektedir. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne yapılan başvuruya belirli belgelerin eklenmesi gerekmektedir.

1. Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış adli veya idari makam kararının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi
2. Adli veya idari makam kararında kesinleşme şerhi yok ise kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi
3. Kimlik kartı veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportun noter tasdikli Türkçe tercümeleri
4. Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekaletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği
5. Başvurudan önce yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararla ilgili türk mahkemelerince verilmiş ve kesinleşmiş mahkeme kararı varsa aslı veya fotokopisi
6. Taraflardan birinin ölmüş olması halinde, ölüm olayına ilişkin usulüne uygun şekilde onay ve tasdik işlemleri yapılmış belge aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi.

TESCİL YAPILAMAMSI VEYA REDDİ DURUMU

Boşanma kararının Nüfus Hizmetleri Kanunu gereği tescil yapılabileceği düzenlenmiştir. Bu tescil kesin hüküm etkisi doğurmamaktadır. Bundan dolayı tescil talebinin reddi durumunda taraflar tanıma davası açabilir. NHK m. 27/A f. (3) metni şöyledir: “Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye’de tanınması, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca yapılır.” Tescili reddedilen kararlar MÖHUK’da düzenlenen şartları taşıdığı takdirde tanımaya konu olabilmektedir.

TÜRKİYE’DE TANIMA VE TENFİZ DAVASI

Tanıma ve Tenfiz davası MÖHUK’da düzenlenmektedir. Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye’de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır. İcrai etki içeren eda kararları tenfiz davasının konusunu oluşturmaktadır. Yenilik doğrucu kararlar ise tanıma davasına konu oluşturmaktadır. Tenfizin şartları madde 50’de ve 54’te sayılmaktadır. Bu şartların eksiksiz olması gerekmektedir. Bu şartların varlığı halinde yabancı mahkemede verilmiş kesinleşmiş ilamı tenfiz ve tanıma davası açarak icra edilebilir hale gelmektedir.

TÜRKİYE’DE TANIMA VE TENFİZ DAVASI NASIL AÇILIR?

Tanıma ve Tenfiz Milletlerarası Özel Hukuk Kanunun ’da düzenlenmiştir. Öncelikle tanıma ve tenfiz için usulüne uygun bir şekilde dava açılması gerekmektedir. Tanıma ve Tenfiz davası Asliye Mahkemelerinde açılmaktadır. Bu dava için öncelikle gerekli belgelerin toplanması gerekmektedir.

• Davacının kimliği ve fotokopisi
• Kesinleşmiş yabancı mahkeme kararının aslı ve Noterlikçe onaylanmış tercümesi
• Kararın kesinleştiğine dair yabancı merciilerce verilmiş karar ve tercümesi

Daha sonrasında dava dilekçesi hazırlanır. Dilekçeye, yabancı mahkemenin ilamının hangi mahkemece verildiği, tarihi ve hükmün özeti eklenir.

TANIMA VE TENFİZ DAVASI HANGİ MAHKEMEDE AÇILIR?

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 50’nci maddesi gereği görevli mahkeme Asliye Mahkemesidir. Maddede her ne kadar Asliye mahkemeleri denmiş olsa da aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi aile mahkemelerinde görülmektedir. Bu özel düzenleme Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanundan kaynaklanmaktadır.

TANIMA VE TENFİZ DAVASI İÇİN GEREKLİ BELGELER NELERDİR?

Tanıma ve Tenfiz davası açabilmek için bazı gerekli belgeler bulunmaktadır. Bu belgelerin eksiksiz olması gerekmektedir.

1. Tanıma, Tenfiz dava dilekçesi
2. Yabancı mahkemece verilmiş ilamın aslı
3. Yabancı mahkemece verilmiş kararın kesinleştiğine dair şerh belgesi
4. Yabancı mahkeme kararının Noter onaylı tercümesi
5. Kimlik ve pasaport fotokopisi
6. Vekaletname

TANIMA VE TENFİZ DAVASI NE KADAR SÜRER?

Tanıma ve tenfiz davalarında süre değişmektedir. Taraflar yurt dışında olduğunda tebligatlar da yurt dışına yapılmaktadır. Bu da dava süresini uzatmaktadır. Taraflar avukata vekalet verdiği zaman tebligatlar da avukata yapılacağından dava süresi hızlanmaktadır. Taraflar avukata vekalet verdiyse çok kısa sürede sonuçlanabileceği gibi vekalet verilmediği ve taraflar yurt dışında olduğu takdirde bu süre 1-3 yılı bulabilmektedir.

TANIMA VE TENFİZ DAVASI ÜCRETİ NE KADARDIR?

Yabancı mahkemece kesinleşen bir kararın Türkiye tanıma ve tenfizi için dava açmak gerekmektedir. Bunun için belirli miktarlarda harcın yatırılması gerekmektedir. 492 sayılı Harçlar Kanunu gereği yabancı mahkeme kararlarının tenfizinde davanın nispi harca tabi olduğu düzenlenmiştir. Tenfiz davaları için ücret değerlendirmesi nispidir. Davanın değerine göre hesaplanacaktır. Yurtdışına tebligat yapılacağından yurtdışı tebligat ücretinin de ödenmesi gerekmektedir. Avukatla temsil edildiğinizde yurtdışı tebligat ücretinin ödenmesine gerek yoktur.

TANIMA VE TENFİZ DAVASINDA KARŞI TARAFIN ONAYI GEREKLİ MİDİR?

Tanıma ve Tenfiz davaları çekişmeli mi yoksa çekişmesiz yargı işi mi olduğu doktrinde tartışmalıdır. Fakat şunu biliyoruz ki karşı tarafta mutlaka birinin, bir davalının olması gerekmektedir. Dava, yabancı mahkemece aleyhine boşanma kararı verilen eski eşe karşı açılır. Dolayısıyla tanıma ve tenfiz davaları için karşı tarafın onayına gerek yoktur.

TÜRKİYE’DE TANIMA VE TENFİZ OLMADAN TEKRAR EVLENMEK MÜMKÜN MÜ?

Yurtdışında yabancı mahkemece verilmiş kesinleşmiş kararın Türkiyede hüküm doğurabilmesi tanıma ve tenfiz yapılması gerekmektedir. Boşanma kararı yenilik doğurucu bir karar olduğundan tanımaya konu olmaktadır. Boşanma kararının ya tanıma davası açılarak tanınması ya da dava açılmadan kısa yoldan Nüfus Hizmetleri Kanununca getirilen ek maddeyle nüfus kütüğüne tescil edilmesi gerekmektedir. Boşanma kararı Türkiyede tanınmadığı sürece hüküm doğurmaz ve taraflar hala evli gibi süreç devam eder. Bundan dolaylı yabancı mahkemece verilmiş kesinleşmiş boşanma kararı tanınmadan taraflar tekrardan evlenemez.

TANIMA VE TENFİZ DAVASI REDDEDİLİR Mİ?

Tanıma ve Tenfiz davasının açılabilmesi için uyulması gereken şartlar bulunmaktadır. Bunlar Milletlerarası Özel Usul Kanunu m.50 ve 54’te sayılmaktadır. Madde 50’de sayılan ön şartlar haricinde 54’te sayılan esas şartlarını da taşıması gerekmektedir. Öncelikle ilamın verildiği devlet ile Türkiye arasında bir karşılıklılık esasının bulunması gerekmektedir. Bu şart tanıma için aranmaz. İlamın Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmemesi gerekmektedir. Kararı veren devletin aşkın yetki kullanmamış olması gerekmektedir. Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması gerekmektedir. Son olarak da hukuki dinlenilme hakkının ihlal edilmemesi gerekmektedir. Bu şartların hepsi kümülatif olarak bir arada bulunmalıdır. Bu şartlardan herhangi birinde ya da usulde bir eksiklik olduğu takdirde dava reddedilebilir.

YURT DIŞINDA BOŞANMA DAVASI DEVAM EDERKEN TÜRKİYE’DE DAVA AÇILABİLİR Mİ?

Tanıma davası açabilmenin ön şartları MÖHUK m.50’de sayılmaktadır. Yabancı bir mahkeme kararının Türkiyede icra olunabilmesi için tanınması gerekmektedir. Hükümde bu kararın kesinleşmiş bir karar olması gerektiği vurgulanmaktadır. “Kesinleşme” den maddi ve şekli kesinlik çıkarımı yapılabilir. Maddi anlamda kesinlik, artık o uyuşmazlığın bütünüyle tamamen kesin bir şekilde çözülmesi, taraflar arasında artık uyuşmazlığın bir daha görülmemesi anlamına gelir. Şekli anlamda kesinlik ise artık kararın iptal edilememesidir. Yurtdışında dava devam ederken karar henüz şekli anlamda kesinleşmediğinden Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açılamaz.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Yurtdışında Boşanma Türkiye’de Geçerli Mi?

Yurtdışındaki boşanmanın Türkiye’de geçerli olabilmesi için boşanma kararının tanınması gerekmektedir.

Yurtdışı Boşanma Tanıma ve Tenfiz Ne Kadar Sürer?

Tarafların ikisi de Türkiye’de avukat ile temsil ediliyorsa 1-2 aylık süre içinde sonuçlanır.

Konsolosluktan Boşanma Davası Açılır Mı?

Konsoloslukta boşanma davası açmak mümkün değildir. Boşanma kararının mutlaka mahkemede verilmesi, en azından kararın verildiği ülkece mahkeme sıfatını kazanabilecek bir yer tarafından verilmelidir.

Apostilli Boşanma Kararı Nereden Alınır?

Apostil şerhi alabilmek için ilçede kaymakamlıklara, illerde ise valiliklere başvurulması gerekmektedir.

Konsolosluk Apostil Yapar Mı?

Apostil şerhi konsolosluklardan alınmaz.

Türkiye’de Boşanma Kararı Almanya’da Geçerli Mi?

Türkiye’den alınan boşanma kararının Almanya’da geçerli olabilmesi için yetkili makamlarca apostil şerhi konulması gerekmektedir.

Yurt Dışındaki Boşanma Kararı Türkiye’de Otomatik Olarak Geçerli Olur Mu?

Hayır, olmaz. Yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararının Türk mahkemeleri tarafından tanınması ya da nüfus kütüğüne tescil edilmesi gerekmektedir.

Türkiye’de Boşanmanın Tanınması İçin Dava Açmak Zorunlu Mudur?

Hayır değildir. Nüfus Hizmetleri Kanununa getirilen değişiklikle birlikte yabancı ülke adli ve idari makamlarınca verilen boşanma kararları nüfus kütüğüne tescil edilebilmektedir.

Yurt Dışında Boşandıktan Sonra Türkiye’de Evlenebilir Miyim?

Yurt dışında boşanan kişinin boşanma kararı nüfus kayıtlarına işlenilmeden kişi Türkiye’de evlenemez.

Yurt Dışında Boşandıktan Sonra Türkiye’de Nüfus Kayıtları Otomatik Güncellenir Mi?

Otomatik olarak güncellenmez. Kişinin yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilciliklere, yurt içinde ise Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine başvurması gerekmektedir.

Tanıma ve Tenfiz Davasını Hangi Mahkemede Açmalıyım?

Tanıma ve Tenfiz davası Asliye Mahkemesinde açılmalıdır. Aile hukukuna ilişkin bir uyuşmazlık söz konusu ise Aile Mahkemesinde açılması gerekmektedir.

Tanıma ve Tenfiz Davası İçin Türkiye’ye Gelmek Zorunda Mıyım?

Tanıma ve Tenfiz davalarında duruşmaya katılma zorunluluğu yoktur. Vekil aracılığıyla da tanıma ve tenfiz işlemleri yapılabilmektedir.

Yurt Dışında Boşandım Ancak Türkiye’de Hala Evli Gözüküyorum, Ne Yapmalıyım?

Yurt dışından aldığın boşanmanın kararını Türk kanunlarına göre nüfus kayıtlarına işletilmesi gerekmektedir.

EYLEM KIZAR