Adresimiz
Havzan, Yeni Meram Cd. Arı Sitesi No:55/2 F Blok, 42140 Meram/Konya
İletişim Bilgilerimiz
Adresimiz
Havzan, Yeni Meram Cd. Arı Sitesi No:55/2 F Blok, 42140 Meram/Konya
İletişim Bilgilerimiz

Yabancı eşle yapılan evliliklerde boşanma sürecinin 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunumuzun 14. maddesiyle hangi ülkede gerçekleşeceğine dair ışık tutar. Yabancı eşle boşanmada davanın açılması, nafaka talebi, çocuğun velayeti, yabancı eşin oturum izni, çocuğun yurt dışına çıkarılması gibi hususlar çok önemlidir.
Türk Medeni Kanunumuz ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde hazırladığımız bu yazımız yabancı eşle boşanma sürecinde aklınıza takılan soruları cevaplamak üzere hazırlandı.
Yabancı ülke vatandaşıyla evli olan Türk vatandaşının ülkemizde boşanmasında Türk hukuku uygulanır. Diğer kişinin yabancı olmasının boşanmada uygulanacak hukuka bir etkisi yoktur. Yabancı vatandaşın şartları sağlayarak Türk vatandaşı olması, boşanmanın Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu m. 14/1’e göre sağlanmasına olanak tanıyacak yani uygulama Türk hukukuna göre olacaktır.

Yabancı eşle boşanmada, 5718 sayılı Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu hükümleri kapsamında değerlendirme yapılır.
Milletler Arası Özel ve Usul Hukuku (MÖHUK) boşanma ve ayrılık başlığı altında kademeli bir tutum sergilemiştir. MÖHUK’ a göre:
Görüldüğü üzere kanunumuz eşler arasındaki boşanma sürecini, onların vatandaşlık durumunu ele alarak belirlemiştir. Öncelik eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir. Sıralama yapacak olursak, ilk önce eşlerin müşterek milli hukuku, sonra müşterek mutad mesken hukuku, bu da yoksa en son Türk hukuku uygulanacaktır. Hâkim bu aşamaları re ’sen dikkate alır.
Türkiye’de yabancı eşle boşanma şartları Türk Medeni Hukuku ve Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku uygulanarak yapılır. Boşanma sürecine uygulanacak hukukun belirlenmesi tarafların uyruğu ve ikametgâh durumuna göredir.
Yabancı bir eşle yurt dışında boşanmak, tarafların vatandaşı oldukları ülkelerin hukuk sistemlerine ve uluslararası sözleşmelere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Ancak genel olarak dikkate alınacak temel noktalar mevcuttur:
Yurt dışında boşanmak isteyen çiftlerin öncelikle hangi ülkenin mahkemesinde dava açabileceklerini belirlemeleri gerekmektedir. Genellikle boşanma davası:
– Taraflardan birinin ikamet ettiği ülkede,
– Tarafların evlilik birliğini sürdürdükleri ülkede,
– Vatandaşı oldukları ülkenin mahkemelerinde açılabilir.
Yurt dışında boşanma sebepleri, ilgili ülkenin medeni hukuk sistemine göre değişebilir. Ancak genel olarak yaygın boşanma sebepleri şunlardır:
– Evlilik birliğinin temelden sarsılması,
– Aldatma,
– Şiddet ve kötü muamele,
– Terk
Boşanma davasında mahkemeye sunulacak deliller (tanık beyanları, yazışmalar, belgeler vb.) ülkenin hukuk sistemine göre değerlendirilir.
Yurt dışında alınan boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi için Türk mahkemelerinde ‘’tanıma ve tenfiz davası’’ açılması gerekmektedir.
Tanıma ve tenfiz işlemleri tamamlanmadıkça Türkiye’de resmi olarak evli görünmeye devam edilecektir.
Türk mahkemelerinde boşanma davaları Aile Mahkemelerinde görülür. Yetkili mahkeme ise Türk Medeni Kanunu’na göre, eşlerin son altı ayda birlikte yaşadıkları yer mahkemesi eğer Türkiye’de ikamet etmiyorlarsa davacının yerleşim yeri mahkemesidir.
Boşanma Davası Açma Süreci
Dilekçenin Hazırlanması: Davacı boşanma sebeplerini ve taleplerini belirten bir boşanma dilekçesi hazırlamalıdır.
Gerekli Belgeler: Evlilik cüzdanı, nüfus kayıt örneği, boşanma sebeplerine dair deliller
Davanın açılması: Yetkili aile mahkemesine dava dilekçesi ve ekleriyle birlikte başvurulur.
Tebligat: Eğer yabancı eş yurt dışında yaşıyorsa, kendisine ‘Lahey Tebligat Sözleşmesi’ veya ikili anlaşmalar çerçevesinde tebligat yapılır.
Mahkeme Süreci: Dava çekişmeli ya da anlaşmalı olarak görülür. Anlaşmalı boşanmada taraflar boşanma ve diğer konularda anlaşmıştır. Çekişmeli boşanmada ise mahkeme, delillere ve taraf beyanlarına göre karar verir.
Yabancı mahkemede verilen boşanma kararı Türkiye’de direkt olarak geçerli olmaz. Kararın Türk hukukunda da vücut bulabilmesi, etki doğurabilmesi için tanınması gerekmektedir. Boşanma kararının Türkiye’de tanınabilmesi için ‘tanıma ve tenfiz’ davası açılıp karar Türkiye’de resmileştirilmelidir.
Günümüzde artan uluslararası evlilikler nedeniyle, yabancı mahkemelerde verilen boşanma kararlarının Türkiye’de hukuki geçerliliği büyük önem teşkil etmektedir. Yabancı mahkemelerde verilen boşanma kararlarının Türkiye’de de geçerli olabilmesi için ise tanıma ve tenfiz davasının açılması zorunludur.
Tanıma ve Tenfiz Davası Nedir?
Tanıma davası, yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş bir mahkeme kararı olarak Türkiye’de kabul edilmesini amaçlar. Tanıma davasının geçerli olabilmesi için tenfize ilişkin şartların gerçekleşmiş olması gerekir. Tenfiz davası ise, yabancı mahkeme kararının sadece tanınmasını değil, aynı zamanda icra edilebilir hale getirilmesini sağlar. Boşanma kararları genellikle tanıma ve tenfiz davasıyla birlikte ele alınmaktadır.
Tanıma ve Tenfiz Davasının Şartları
Bir yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınıp tenfiz edilebilmesi için aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir:
Tanıma ve Tenfiz Davasının Açılması
Tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise, kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri mahkemesidir. Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Ankara, İstanbul, İzmir mahkemelerinden birinden tenfiz istenebilir.
Davayı açabilecek kişiler ise genellikle boşanmanın taraflarıdır. Ancak, miras ya da velayet gibi konular söz konusu olduğunda ilgili kişiler de dava açabilir.
Gerekli Belgeler
Tanıma ve Tenfizin Sonuçları
Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınması ve tenfizi ile birlikte, kişi resmî olarak Türkiye’de de boşanmış kabul edilir. Bu sayede, tekrar evlenme, mal bölüşümü, nafaka gibi konuların hukuki dayanağı oluşturulmuş olur.
Eşler evlilik birliğinin bozulmasıyla birlikte ayrı yaşayabilirler. Bunun sonucunda boşanma aşamasındaki taraflar birbirlerinin adresinden haberdar olmayabilir. Bu durumda Türkiye’de tarafların yerleşim yeri bulunmadığı takdirde mesken edindikleri yer, eğer belirlenebilecek bir adresleri yoksa Ankara, İzmir veya İstanbul Mahkemelerinde boşanma davası açabileceklerdir.
Boşanma sürecinde çocukların velayeti, ebeveynlerin hakları ve sorumlulukları önemli bir konudur. Eğer eşlerden biri yabancı uyruklu ise, bu durum çocuğun velayeti, kişisel ilişkiler ve ebeveynlik hakları açısından bazı ek hukuki düzenlemeleri gerektirebilir.
Boşanma sürecinde velayet, çocuğun üstün yararı gözetilerek belirlenir. Yabancı bir ebeveynin velayet hakkı, çocuğun hangi ülke vatandaşı olduğu, hangi ülkede yaşadığı ve mahkemenin yetkisi gibi unsurlara bağlıdır. Türkiye’de boşanma davası açılmışsa, Türk mahkemeleri çocuğun velayeti hakkında karar verebilir. Ancak, uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde yabancı eşin de velayet hakkı talep etme hakkı bulunmaktadır.
Velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveynin, çocuğuyla düzenli görüşme ve kişisel ilişki kurma hakkı vardır. Yabancı eşin bu hakkı, mahkeme kararına ve tarafların uzlaşmasına bağlı olarak şekillenir. Eğer yabancı ebeveyn yurtdışında yaşıyorsa, çocuğun belirli dönemlerde yabancı ebeveyni ziyaret etmesine veya online görüşmeler yapmasına yönelik düzenlemeler getirilebilir.
Yabancı ebeveyn, çocuğun yaşadığı ülkeye göre oturum ve vatandaşlık haklarını da değerlendirmelidir. Eğer çocuğun çift vatandaşlığı varsa, hangi hukukun uygulanacağı ve çocuğun hangi ülkede yaşayacağı gibi konular önem taşır.
Velayeti alamayan yabancı ebeveyn, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine katkıda bulunmakla yükümlüdür. Mahkeme tarafından belirlenen iştirak nafakası, çocuğun yaşam standartlarını korumasını sağlamak amacıyla uygulanır.
Türkiye’de boşanma sürecinde tarafların mal rejimi, evlilik sürecinde yaptıkları sözleşmelere veya kanuna belirlenir. Yabancı uyruklu eşten boşanmada nafaka talebinde, aynen boşanma sürecindeki Milletler Arası Özel ve Usul Hukuku madde 14 ‘te belirtilen aşamalar uygulanır. Eğer eşlerin müşterek milli hukuku yoksa müşterek mutad mesken hukuku, müşterek milli veya mutad mesken hukuku yoksa Türk hukuku uygulanır. Türkiye’de yürürlükte olan edinilmiş mallara katılma rejimi uyarınca, evlilik sürecinde edinilen mallar çiftler arasında eşit paylaşılır. Nafaka talebi de mahkeme tarafından tarafların ekonomik durumuna göre belirlenir.

Günümüzde uluslararası evliliklerin artmasıyla birlikte, yabancı eşler arasında boşanma durumunda mal paylaşımı konusu oldukça önemli hale gelmiştir. Her ülkenin aile hukuku farklı olduğu için boşanma sürecinde hangi hukuk kurallarının uygulanacağı belirleyici bir faktördür.
Yabancı bir eşle boşanma durumunda mal paylaşımı yapılırken öncelikle hangi ülke hukukunun geçerli olacağı belirlenmelidir. Bu, tarafların ikamet ettikleri yer, evliliğin yapıldığı ülke veya eşlerin vatandaşlıkları dikkate alınarak tespit edilir.
Evlilik süresince edinilen malların paylaşımı, evliliğin tabi olduğu mal rejimine göre değişir. En yaygın mal rejimleri şunlardır:
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: Eşlerin evlilik birliği içerisinde edindikleri mallara diğer eşin ortak olmasıdır. Eşler, aralarında başkaca bir anlaşma gerçekleştirmemişlerse kendilerine uygulanacak olan yasal mal rejimidir.
Mal Ayrılığı Rejimi: Her eş, kendi adına kayıtlı malın sahibi olur. Yani eşler evlilik birliği içerisinde evli olmayan çiftler gibi kendi malları üzerinde hak sahibidir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı: Eşlerden herhangi biri, belirli bir malın kendisine ait olduğunu iddia ediyorsa, iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. İspat edilemeyen mal eşlerin paylı mülkiyetinde sayılır.
Mal Ortaklığı: Eşlerin tüm malvarlıkları ortak kabul edilir.
Türkiye’de Yabancı Eşle Boşanmada Mal Paylaşımı
Türk Medeni Kanunu’na göre, aksi kararlaştırılmadıkça evlilikler edinilmiş mallara katılma rejimine tabidir. Eğer eşlerden biri yabancı ise ve evlilik başka bir ülkede gerçekleştirilmişse, Türkiye’de boşanma davası açıldığında, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) çerçevesinde hangi ülke hukukunun uygulanacağı değerlendirilir.
-Anlaşmalı ve Çekişmeli Boşanmalarda Mal Paylaşımı
Anlaşmalı Boşanma: Tarafların mal paylaşımı konusunda önceden uzlaşarak mahkemeye sunduğu protokol doğrultusunda gerçekleştirilir.
Çekişmeli Boşanma: Taraflar arasında anlaşmazlık olduğunda, mahkeme mal rejimini değerlendirerek karar verir.
-Uluslararası Anlaşmaların Etkisi
Türkiye’nin taraf olduğu bazı uluslararası sözleşmeler, yabancı eşle boşanmalarda mal paylaşımını etkileyebilir. Örneğin; Lahey Sözleşmesi, AB ülkeleri arasındaki boşanma ve mal paylaşımı süreçlerinde hukukun belirlenmesine yardımcı olabilir.
Türkiye’de bir Türk vatandaşı ile evli olan yabancı uyruklu kişilere, aile ikamet izni kapsamında oturma hakkı tanınmaktadır. Ancak, boşanma durumunda bu hak sona erebilir ve yabancı eşin Türkiye’de oturmaya devam edebilmesi için farklı bir ikamet izni alması gerekebilir.
Boşanma Sonrası Oturum İzni Seçenekleri
Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler
Başvuru yapılacak ikamet izni türüne göre belgeler değişebilir. Ancak genel olarak aşağıdaki belgeler talep edilir:
Boşanma sonrasında ebeveynlerin en hassas konularından biri, velayeti kime verildiği ve diğer ebeveynin çocukla ilişkisinin nasıl düzenleneceğidir. Bu süreçte çocuğun yurt dışına çıkarılması konusu da önemli bir hukuki ve duygusal mesele olarak karşıya çıkabilir.

Yabancı uyruklu eşten boşanmak sanıldığının aksine Türk uyruklu eşten boşanmaktan pek de farklı değildir. Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku kapsamında taraflardan birinin Türk olmasıyla yabancı uyruklu eşten Türk Aile Mahkemeleri önünde boşanılabilir.
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma durumda ekonomik olarak daha zayıf olana nafaka bağlanabilir. Eşin yabancı uyruklu olması, nafaka almasına engel değildir.
Yabancı uyruklu eş Türk vatandaşı biriyle evlilik yoluyla oturma izni aldıysa boşanma sonrasında bu izin otomatik olarak iptal olmaz. Ancak iznin devam edip etmeyeceği bireysel durumlara bağlıdır.
Yabancı bir eşle yapılan evlilikte boşanma süreci boşanma dilekçesinin ve gerekli eklerin aile mahkemelerine iletilmesiyle başlar. Yetkili Aile mahkemesi tarafların boşanmasını gerçekleştirir.
Yabancı eşle boşanma davası Türkiye’de açılabilir. Ancak taraflardan birisi ya da her ikisi yurtdışında ikamet ediyorsa, boşanma davası ilgili ülkelerde de açılabilir. Çiftlerin boşanma işlemleri yurtdışında gerçekleşmişse Türkiye’de ‘tanıma ve tenfiz’ davasıyla resmileştirmeleri önem arz eder.
Yabancı eşle yurt dışında yapılan boşanma işleminin Türkiye’de geçerli olabilmesi için Türkiye’de ‘tanıma ve tenfiz’ davasının açılması gerekir. Böylelikle yurt dışında yapılan boşanma Türkiye’de resmileşir.
Türkiye’de, yurtdışında yapılan boşanmanın geçerli olabilmesi için ‘tanıma’ davasının açılması gerekir.
Nafaka talebi, evlilik birliği içinde ekonomik olarak daha zayıf olan eşin korunmasını amaçlayan hukuki bir düzenlemedir. Dolayısıyla yabancı eşten nafaka talebi mümkündür.
Yabancı bir eşle boşanma durumunda mal paylaşımı yapılırken öncelikle hangi ülke hukukunun geçerli olacağı belirlenmelidir. Bu, tarafların ikamet ettikleri yer, evliliğin yapıldığı ülke veya eşlerin vatandaşlıkları dikkate alınarak tespit edilir. Eğer Türkiye’de gerçekleşen bir boşanma ise Türk Medeni Kanunu’na göre belirli kurallar çerçevesinde yapılır. Aksi bir anlaşma yoksa edinilmiş mallara katılma rejimine göre mal paylaşımı düzenlenir.
Hiçbir mercie bildirilmesine gerek olmaksızın evlenme ile vatandaşlık elde etmiş birisinin boşanma sonrasında Türk vatandaşlığı iptal olmaz.
Yabancı mahkemelerde açılan boşanma davası Türkiye’de açılacak ‘tanıma ve tenfiz’ davalarıyla resmileştirilir.
Türk mahkemeleri çocuğun üstün yararını gözeterek karar vermektedir. Eğer şartlar dahilinde çocuğun Türkiye’de kalması uygun görülürse velayet yabancı ebeveynde olsa bile çocuk Türkiye’de kalabilir.
Türk mahkemeleri çocuğun üstün yararını gözeterek karar vermektedir. Eğer şartlar dahilinde çocuğun Türkiye’de kalması uygun görülürse velayet yabancı ebeveynde olsa bile çocuk Türkiye’de kalabilir.
Yabancı ülkede olan boşanma vatandaşlık durumuna etki etmez. Türk vatandaşlığı evlilik yoluyla direkt kazanılamaz ya da kaybedilemez.
Türkiye’de boşanan yabancı eşin sınır dışı edilmesi bireysel değerlendirmeye tabiidir. Türkiye’de bulunmasını gerektiren nedenler ve hukuki koşullar göz önüne alınarak karar verilir.
Yabancı eşin Türkiye’de boşanma davası açması mümkündür ve bu süreç, yetkili mahkeme ve uygulanacak hukuk kurallarına göre yürütülmektedir.
Türkiye’de yabancı eşten boşanmak için izlenen prosedür eşlerden birinin ikametgahı veya eşlerin davadan önce birlikte yaşadıkları yerin Türkiye’de bulunması halinde Türk mahkemeleri yetkili olur ve iki tarafın da Türk vatandaşı olduğu boşanma davaları gibi boşanma davaları süreci işler.
Türk vatandaşıyla evlilik yoluyla Türkiye’de oturma izni alan yabancıları boşanması durumunda oturma izni etkilenebilir. Ancak belirli koşulları sağlayan kişiler, aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçiş yapabilir. Evlilik süresi üç yıl veya daha uzun sürmüş kişiler kısa dönem ikamet iznine başvurabilir. Çocuk varsa ve velayet kendisine verilmişse, oturma izninin devamı için özel düzenlemeler yapılabilir. Eğer yabancı eşin bağımsız çalışma izni veya işyerine bağlı çalışma izni varsa çalışma izni süresi boyunca Türkiye’de kalmaya devam edebilir.
Eğer evlilik yoluyla kısa dönem oturum izni aldıysanız ve boşandıysanız, oturum izninizin süresi dolmadan yeni bir başvuru yapmanız gerekmektedir. İkamet izninizin geçerlilik süresi içinde başvuruda bulunmanız önemlidir.
Boşanma sonrası Türkiye’de kalmak isteyen yabancılar aşağıdaki oturum izni türlerinden birine başvurabilir:
– Kendi adına kısa dönem oturum izni: Türkiye’de yaşamaya devam etmek için başvurulabilecek en yaygın seçeneklerden biridir.
– Çalışma izni ile oturum izni: Türkiye’de bir iş bulmanız veya iş kurmanız durumunda çalışma izni alarak oturum hakkınızı sürdürebilirsiniz.
– İnsani oturum izni: Bazı özel durumlarda, örneğin mağduriyetin söz konusu olması halinde, insani oturum izni başvurusu yapılabilir.
– Uzun dönem oturum izni: Türkiye’de uzun süre yasal olarak ikamet eden ve belirli şartları sağlayan yabancılar uzun dönem oturum iznine başvurabilir.
Başvurular, Göç İdaresi Başkanlığı’nın resmi internet sitesi üzerinden randevu alınarak yapılır. Randevu günü gerekli belgelerle birlikte ilgili il göç idaresine başvurulmalıdır.
Türkiye’de evlenen yabancı eşin boşandıktan sonra sahip olduğu haklar, Türk Medeni Kanunu ve ilgili uluslararası sözleşmeler çerçevesinde düzenlenmektedir. Yabancı eşin genel olarak mal rejimi, velayet, nafaka ve oturma izni gibi hakları mevcuttur.
Boşanma sonrasında çocuğun pasaport ve yurtdışına çıkış işlemleri velayet durumu ve tarafların anlaşmalarına bağlı olarak düzenlenir. Çocuğun pasaport alabilmesi için velayeti olan ebeveynin pasaport başvurusunda bulunması gerekir. Bazı ülkelerde pasaport için her iki ebeveynin de rızası aranabilir. Çocuğun yurt dışına çıkabilmesi için velayet sahibi ebeveynin izin belgesi gerekir. Bazı ülkeler ek belge veya mahkeme kararı isteyebilir.
Hiçbir mercie bildirilmesine gerek olmaksızın evlenme ile vatandaşlık elde etmiş birisinin boşanma sonrasında Türk vatandaşlığı iptal olmaz.
Türkiye’de boşanan yabancı eşin sınır dışı edilmesi bireysel değerlendirmeye tabiidir. Türkiye’de bulunmasını gerektiren nedenler ve hukuki koşullar göz önüne alınarak karar verilir.
Boşanma davalarında çiftlerin mahkemeye katılması önem teşkil etmektedir. Anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma fark etmeksizin tarafların mahkemeye katılma zorunluluğu vardır. Fakat tarafların mahkemeye katılmasının mümkün olmadığı durumlarda, konsolosluklar aracılığıyla veya noter onaylı vekaletname ile avukat tayin edilerek temsil sağlanabilir.