SİGORTANIN ASGARİ ÜCRETTEN GÖSTERİLMESİ

İşçilerin sigorta primlerini derhal ve zamanında SGK’ya yatırılması işverenin asli yükümlülüğü olmaktadır. İşçi kendi isteğiyle sigorta primlerinin eksik ödenmesinin ya da hiç ödenmemesini isteyemez, bu hakkından feragat edemez. İşçi sigorta primlerinin eksik yatırılmasına ya da yatırılmamasına rıza gösterse dahi işveren sigorta primlerini tam yatırmak durumundadır.

Sigortanın asgari ücretten gösterilmesi; işverenlerin işçilerin ücretlerini SGK’ ya eksik bildirmesi veya gerçek maaşları üzerinden prim ödememesi anlamına gelmektedir. Sigortanın asgari ücretten gösterilmesi işçiler için hak kayıplarına sebebiyet vermektedir. İşveren bakımından da hukuki yaptırımlar doğurmaktadır. Özetle diyebiliriz ki işveren, işçinin SGK primlerini gerçek ücretinden yatırmakla yükümlüdür.

İşçinin rızası olsa dahi; işverenler, işçinin sigorta primlerini gerçek ücretinden yatırmak yükümlülüğünden vazgeçemezler. İşverenin işçinin sigorta primlerini eksik yatırması, işçinin sigorta primlerini asgari ücretten göstermesi durumunda işveren bakımından hukukui ve cezai yaptırımlar doğmaktadır.

İşçinin sigorta primlerinin eksik ödenmesi, işçinin sigorta primlerini asgari ücretten göstermesi hakkında makalemizde incelemeler yapıyor olacağız. Keyifli okumalar dileriz.

SİGORTANIN ASGARİ ÜCRETTEN GÖSTERİLMESİ

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 4/1-a gereğince, işverenler hizmet akdiyle çalışan işçilerin sigortalarını SGK’ye bildirmekle ve sigorta primlerini de ödemekle yükümlüdürler. Sigorta primi işverenler tarafından SGK’ya ödenen ve işçileri güvence altına alan bir tutardır. İşverenler sigorta primlerini ödemekle ve hizmet akdiyle çalıştırdıkları işçilerini SGK’ya bildirmekle yükümlüdürler. SGK primlerinin etkilediği işçi hakları bulunmaktadır. Aşağıda kısaca bir tablo ile bu hakları ve SGK primlerinin haklar üzerindeki etkisini sıralamış olacağız.

İşverenin SGK primlerini işçinin asıl ücretinden değil asgari ücretten yatırması durumunda, işçi üstte saydığımız haklarda kayıplara uğramaktadır. SGK primlerinin asgari ücretten yatırılması demek, işçinin SGK priminin asıl ücretinin asgari ücretten yüksek olması ve işvereninse SGK primini asıl ücretten değil asgari ücretten yatırmasıdır. İşveren işçinin sigortasını yani SGK primini asgari ücretten yatırınca sigorta primlerini düşürmüş olmakta işçi de hak kayıpları yaşamaktadır.

Kısaca, sigortanın asgari ücretten gösterilmesi işveren bakımından mümkün değildir. İşverenin sigortayı asgari ücretten göstermesi olmuşsa bu işverenin sigorta yükümlülüğüne aykırı hareket ettiği anlamına gelmektedir.

İŞVEREN NEDEN İŞÇİNİN SİGORTASINI ASGARİ ÜCRETTEN GÖSTERİR?

İşverenler SGK primlerini düşürmek amacıyla işçinin sigortasını asgari ücretten yatırmaktadırlar. Yani işverenler, işçinin sigortasını eksik yatırmaktadırlar. İşçiler de doğal olarak sigorta primlerinin eksik mi tam mı yatırıldığını ya da çalışmalarının SGK’ya bildirilip bildirilmediğini takip edememektedirler.

Şöyle ki işçinin çalışmasının SGK’ya bildirilmemesi, primlerin düşük ücretten yatırılması veyahut hiç yatırılmaması da işçi bakımından haklı nedenle fesih sebebidir olmaktadır.

Yani işçinin;

• Çalışmasının SGK’ya bildirilmemesi,
• Primlerin düşük ücretten yatırılması veyahut hiç yatırılmaması,

Durumlarında, Yargıtay kararlarına göre, iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı doğmaktadır.

Sigortanın asgari ücretten yatırılması işçinin sahip olduğu hakları, işçinin aleyhine olarak etkilemektedir. Şöyle ki işçinin sahip olduğu hakları etkileme durumunu tabloyla açıklayalım:

            Kısaca işveren, sigorta primlerinin düşürmek adına işçinin sigorta primlerini asgari ücretten yatırmaktadır. Bu durum işçinin hak kayıplarına uğramasına sebebiyet vermektedir. İşçinin sigorta primlerinin asgari ücretten yatırılması, işveren açısından hukuki ve cezai yaptırımlar doğurmaktadır.

SİGORTANIN GERÇEK ÜCRETTEN GÖSTERİLMESİ ZORUNLULUĞU

Belirtelim ki sigortanın asgari ücretten gösterilmesi işveren bakımından mümkün değildir. İşverenin sigortayı asgari ücretten göstermesi olmuşsa bu işverenin sigorta yükümlülüğüne aykırı hareket ettiği anlamına gelmektedir.

İşçinin sigortasını doğru bir şekilde SGK’ya yatırmak ve işçinin çalıştığını da SGK’ya bildirmek, işverenin asli yükümlülüğüdür.

            İşçi, sigorta primlerinin eksik veyahut asgari ücretten yatırılması sebebiyle iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilmektedir. Bu durumda işçi ihbar tazminatı alamamakta kıdem tazminatı alabilmektedir.

            İşçi eksik yatırılan SGK primlerinin tespiti ve SGK’ya geçirilmesi adına işverene ve SGK’ya hizmet tespit davası açabilmektedir. Hizmet tespit davası işçi tarafından, iş mahkemelerinde, işveren ve SGK’ya karşı açılmaktadır.

            İşverenin işçinin sigortasını asgari ücretten yatırması halinde, bu durumun işveren açısından hukuki ve cezai yaptırımları bulunmaktadır. Bu yaptırımları şöyle inceleyebiliriz:

Kısaca işçinin sigortası gerçek ücreti üzerinden gösterilmelidir, bu işverenin sorumluluğudur. İşveren işçinin sigortasını asgari ücretten gösterdiğinde kendisi açısından hukuki ve cezai yaptırımlar doğacaktır. İşçi açısından da birtakım haklar doğacaktır.

SİGORTANIN EKSİK YATIRILMASI DURUMUNDA İŞÇİNİN HAKLARI

Sigortası asgari ücretten yatırılan işçinin bazı talep hakları doğmaktadır. Bu talep haklarını şöyle sıralayabiliriz:

• İşvereni SGK’ye şikâyet ederek denetim yapılmasını talep edebilir.
• İşçi gerçek ücretinin belirlenmesinin talep edilmesi edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden kıdem tazminatı alacağı talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden yıllık izin alacakları talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden fazla mesai talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden ücret alacakları talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden hafta tatili ücretlerini talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden genel tatil süreleri için doğan alacakları talep edilebilir.
  Görüldüğü üzere sigortası eksik yatırılan işçinin bu haklarını talep etmesi gerekmektedir.

Ayrıca sigortası eksik yatırılan işçinin diğer haklarını aşağıdaki tabloda özetleyebiliriz:

EKSİK SİGORTA PRİMLERİ NEDENİYLE HAKLI FESİH

4857 sayılı İş Kanunu madde 24/II-e işverenin işçinin ücretini kanun hükümlerine veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesaplamaması veya ödememesi durumunda işçinin haklı nedenle fesih hakkını düzenlemektedir. Bu madde de Yargıtay kararlarında geniş yorumlanmış ve sigorta primlerinin eksik ödenmesini de kapsayacak hale gelmiştir. Yargıtay karalarında da sigortası asgari ücretten yatırılan veya eksik yatırılan işçinin sözleşmeyi derhal haklı olarak fesih hakkı bulunmaktadır.

İşçinin iş sözleşmesini haklı fesih durumunda ihbar süresini beklemesi aranmaz. Bu durumda işveren bakımından da eksik ödenen sigorta primlerinin ödenmesi yükümlüğü doğmaktadır.

Kısaca işçi iş sözleşmesini sigortasının eksik yatırılması haklı sebebiyle feshederse işveren de sigorta primlerinin gerçek değerinden kalan farkı kapatmakla yükümlüdür.

SGK primleri Yargıtay’ca geniş yorumlanıp ücret kapsamına dahil edilmiştir. Yargıtay’ın bu yorumu da İş Hukuku’nun işçi lehine yorum prensibine paralellik göstermektedir.

Ezcümle işçi sigortasının eksik yatırılması halinde sözleşmeyi haklı feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir.

EKSİK SİGORTA YATIRILMASI NEDENİYLE KIDEM TAZMİNATI

Sigortası eksik yatırılan işçi kıdem tazminatı talep edebilmektedir. Kıdem tazminatı, çalışılan süre ve son maaş üzerinden hesaplanır.

            İşçi kıdem tazminatı haricinde,

• Eksik ödenen ücretleri,
• Fazla mesai ücretlerini,
• Yıllık izin ücretleri gibi diğer işçilik alacaklarını da talep edebilmektedir.

Hizmet tespit davası sonucunda da eksik SGK primleri işverenden alınır ve kayıtlar da düzeltilir. Böylece işçinin ilerideki emekli maaşı olumlu etkilenmektedir.

Hizmet tespit davasının beş yıllık hak düşürücü süresi bulunmaktadır. İşçi hizmet tespit davasında çalıştığını ve SGK primlerinin asıl maaşından değil düşük maaştan yatırıldığını ispatlamalıdır. Tanık beyanları hizmet tespit davalarında önemli rol oynamaktadır. Bundan dolayı bordro tanıkları ve komşu işyeri tanıkları dinletmekte fayda vardır.

Şöyle ki sigortanın asgari ücretten yatırılması durumu kıdem tazminatını da düşürecektir. Bu noktada sigortasının asgari ücretten yatırıldığına dair işçi, iş sözleşmesini haklı sebeple feshedip hizmet tespit davası açabilmekte ve kıdem tazminatı da talep edilmektedir.

ARABULUCULUK BAŞVURUSU SÜRECİ

İşçi arabuluculuk şartına başvurmadan işçi alacağı davası açamamaktadır. Şöyle ki sigortası asgari ücretten yatırılan işçi;

• Öncelikle bir vekil aracılığıyla veya kendisi, arabuluculuk daire başkanlığına başvurmalıdır,
• Arabuluculuk Daire Başkanlığı’na adliyelerden veya e-imza varlığı halinde UYAP üzerinden başvurulabilir.

Arabuluculuğa yazılı dilekçe ibraz edilir ve ardından bir arabulucu atanır.

Davanın tarafları arabulucu tarafından çağrılır ve görüşmeler yapılır. Bu görüşmelerde taraflar taleplerini aktarır, delillerini sunar, birbirlerini dinler ve bir anlaşmaya varılmaya çalışılır. Arabuluculuk safhasında anlaşmaya varılırsa Arabuluculuk Anlaşma Son Tutanağı düzenlenir ve böylece dava yolundan daha kısa sürede anlaşma sağlanmış olmaktadır. Anlaşmanın sağlanamaması halinde Arabuluculuk Anlaşma Tutanağı düzenlenir ve işçi alacak davası açabilir vaziyette olur.

Ezcümle arabuluculuk şartı işçi alacağı davası şartıdır. Bu dava şartı gerçekleşmeden işçi alacak davası açamamaktadır. Arabuluculuk dava şartına gidilip anlaşılırsa dava sürecinden daha zahmetsiz şekilde anlaşmaya varılır. Arabuluculuk dava şartıyla anlaşmaya varılamazsa Arabuluculuk Anlaşma Tutanağı düzenlenir ve işçi, işçi alacağı davası açabilmektedir.

KIDEM TAZMİNATI TALEPLİ DAVA SÜRECİ

Sigortasının eksik yatırılması hallerinde işçinin talep edebileceği tazminatları bulunmaktadır. Bunlardan biri de kıdem tazminatıdır. Sigortası eksik yatırılmış işçi kıdem tazminatı talepli dava sürecinde bulunabilir.

Kıdem tazminatı da dahil olmak üzere, sigortası eksik yatırılan işçinin talep edebileceği tazminatlar şu şekildedir:

Tabloda da anlaşılacağı üzere; kıdem tazminatı, işçilik alacakları ve hizmet tespit davası sonucu alınacak haklar talep; işçinin talep edebileceği tazminatlardır.

Bu tazminatlardan ayrı olarak kıdem tazminatı talepli dava bakımından diyebiliriz ki, iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Kıdem tazminatı da işçinin çalıştığı sürenin son ücretinden hesaplanmaktadır.

İŞÇİLİK ALACAKLARI DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

            İşçinin alacakları davasında görevli ve yetkili mahkeme bakımından görevli mahkeme iş mahkemesi, yetkili mahkeme ise davacının, dava açıldığı esnadaki yerleşim yeri mahkemesidir.

            Şöyle ki işçinin, işçilik alacakları davası açmakta evvel arabuluculuk dava şartı bulunmaktadır. Arabuluculuk şartı işçi alacağı davası bakımından dava şartıdır. Bu dava şartı gerçekleşmeden işçi alacak davası açamamaktadır. Arabuluculuk dava şartına gidilip anlaşılırsa dava sürecinden daha zahmetsiz şekilde anlaşmaya varılır. Arabuluculuk dava şartıyla anlaşmaya varılamazsa Arabuluculuk Anlaşma Tutanağı düzenlenir ve işçi, işçi alacağı davası açabilmektedir.

Ezcümle işçi, işçi alacağı davasını da iş mahkemelerinde işverene karşı açmaktadır. Bu noktada görevli mahkeme iş mahkemesi, yetkili mahkeme ise davacının, dava açıldığı esnadaki yerleşim yeri mahkemesidir.

İŞÇİ GERÇEK ALDIĞI MAAŞI NASIL KANITLAR?

İşçi hizmet tespit davasında çalıştığını ve maaşının eksik gösterildiğini ispatla yükümlüdür. Hizmet tespit davasında işçi çalıştığı döneme ait eksik primleri 5 yıl içinde dava konusu yapabilir.

İşçi delil olarak; yazılı delilleri, tanık beyanlarını, sair yasal delilleri, bilirkişi incelemelerini kullanabilmektedir.

            Görüldüğü üzere işçi aldığı gerçek maaşı kanıtlamak için yazılı delilleri, tanık beyanlarını, bilirkişi incelemesine gerek duyulduğunda bilirkişi incelemesini ve sair yasal delilleri ispat aracı olarak kullanabilmektedir. İşçinin kullanacağı ispat araçlarının hukuka uygun olması gerekmektedir.

            Belirtelim ki yerleşik içtihatlara göre sigortası düşük ücretten yatırılmış işçinin esas ücretinin tespiti hususunda; işçinin kıdemi, unvanı, yaptığı iş, işyerinin özellikleri ile emsal işçilere ödenen ücretler gibi hususların da dikkate alınıp karar verilmesi gerekildiği düşünülmektedir.

DAVA HARÇ VE MASRAFLARI

            Öncelikle belirtelim ki işçinin masraflardan muaf olmak durumu söz konusu olabilmektedir. Buna göre diyebiliriz ki;

• Maddi durum bakımından yetersiz olan işçi mahkemeden adli yardım talep ederek masrafları ödemek külfetinden korunabilir.

Belirtelim ki avukatlık ücretlerini, avukatınızla ayrı olarak konuşmanız gerekmektedir.

Davayı kazanmanız durumunda yargılama giderleri karşı tarafa yükletilmektedir.

EKSİK SGK PRİMLERİ NEDENİYLE HİZMET TESPİT DAVASI

Hizmet tespit davası sigortası eksik yatırılan veyahut çalışma süresi hiç bildirilmeyen işçinin, çalışma sürelerinin ve sigorta primlerinin tespiti amacıyla açılan bir davadır. Bu davayı işçi, iş mahkemelerinde işverene karşı açmaktadır ve SGK’ da davaya Fer’i müdahil olmaktadır. Davada hâkimin re ’sen araştırma ilkesi söz konusu olduğu için hâkim davanın delillerini kendiliğinden incelemektedir.

Hizmet tespit davası, SGK primlerinin eksik yatırılması veya yatırılmaması halinde iş sözleşmesini feshetmek istemeyen işçinin açabileceği bir davadır. Dava sonunda işveren eksik yatırdığı tutarı ödemekle beraber idari para cezası ile de yükümlülük altına alınabilir.

Hizmet tespit davasında görevli mahkeme iş mahkemesi ve yetkili mahkeme de işverenin yerleşim yeri yahut işin yapıldığı yer mahkemesidir.

Hizmet tespit davasında iş ilişkisinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıldır. İşçi bu sürede dava açamadan vefat ederse mirasçıları hizmet tespit davası açabilmektedir.

Hizmet tespit davası işçi ve işveren bakımından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Bu sonuçları tablo halinde incelersek durum şöyledir:

SİGORTANIN EKSİK YATIRILMASININ EMEKLİLİĞE ETKİSİ

Emekli aylığının hesaplanırken prim gün sayısı ve prime esas kazanç dikkate alındığından prime esas kazancın eksik veya asgari ücretten yatırılması, işçinin emekli maaşının da düşük olmasına sebebiyet vermektedir.

SGK primlerinizin eksik yatırıldığına dair bilgiyi e-devlet üzerinden SGK hizmet dökümünüzden öğrenebilir veya İşvereninizden ücret bordrolarınızı talep ederek gerçek maaşınız ile SGK’ya bildirilen maaşı karşılaştırabilirsiniz. Banka hesap dökümünüzden işvereninizin sizin hesabınıza yatırdığı ücretle SGK’ya bildirilen maaşı karşılaştırabilirsiniz.

Hizmet tespit davası açarak da SGK primlerinizin eksik yatırıldığını tespit edebilirsiniz.

SGK primleriniz asıl ücretinizden tespit edilip kayıtlara geçirildiğinde bu durum emekli maaşınızı da olumlu yönde etkileyecek ve emekli maaşınız da artmış olacaktır.

ASGARİ ÜCRETTEN GÖSTERİLEN MAAŞIN İŞSİZLİK MAAŞINA ETKİSİ

İşsizlik ödeneği sigortalı işsizlere yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda yapılan ödemedir. İşsizlik ödeneği şartları şöyledir:

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,
• Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak,
• Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak.

 İşsizlik Ödeneğine Başvuru

Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen gelerek ya da elektronik ortamda (www.iskur.gov.tr adresi, e-Devlet ya da İŞKUR Mobil uygulaması üzerinden) başvurulması gerekmektedir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

İşsizlik Ödeneğine Hak Kazananlara Sunulan Hizmetler

• İşsizlik Ödeneği
• Genel Sağlık Sigortası Primleri
• Yeni bir iş bulma
• Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi

İşsizlik ödeneğinin süresi:

Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
  süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.

İşsizlik ödeneği miktarı

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.

2025 yılı için aylık işsizlik ödeneği hesabı

            Ezcümle işsizlik maaşı koşullarını sağlayan bir işçinin işsizlik maaşı prime esas kazançları üzerinden hesaplanmaktadır. Yani sigortası eksik yatırılan işçinin işsizlik maaşı da düşük olacaktır.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Sigortamı Asgari Ücretten Gösteriyorlar Ne Yapmalıyım?

            Öncelikle ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı’na durumu bildirerek son bir yıllık olacak şekilde sigorta primlerinizin tespitini yapabilirsiniz. Fakat belirtelim ki burada yapılabilecek tespit son bir yıllık kayıtların tespitidir.

            Hizmet tespit davası açarak da SGK primlerinizin tespitini sağlayabilirsiniz. Bu dava da siz davacı, işvereniniz davalı ve SGK’da fer’i müdahil konumlarında olacaktır. Hizmet tespit davasında SGK primleriniz tespit edilip doğru şekilde SGK kayıtlarına geçirilmektedir. Bunun sonucu olarak da işveren bakımından işveren, bu primleri gecikme zammı ile birlikte ödemek zorunda kalmaktadır.

            Hizmet tespit davası açmanız durumunda da SGK primleriniz kayıtlarda düzeltildikten sonra kıdem tazminatınız ve emekli maaşınız da olumlu yönde etkilenecektir.

Maaşı Asgari Ücretten Göstermek Suç Mu?

            İşveren sigorta primlerini düşük göstermek adına işçi sigortasını asgari ücretten yatırmaktadır.

            İşçinin sigortasının asgari ücretten yatırılması durumu işçi haklarına, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na ve Türk Ceza Kanunu’na da aykırı bir harekettir.

            İşverenin hukuki yükümlülüğü burada eksik primleri yatırmakla beraber idari para cezası ödemek olmaktadır. Cezai yükümlülüğü bakımından da diyebiliriz ki; işverenin işçinin sigortasını eksik yatırması kamu kurumunu aldatmak olup cezai yükükmlülüğü de bulunmaktadır.

            Ezcümle işverenin işçinin maaşını asgari ücretten göstermesi; hukuki, idari ve cezai sonuçlar doğurmaktadır.

Sigortalı Çalışanın Maaşı Elden Verilir Mi?

            Sigortalı çalışanın maaşının elden hukuka uygun bir durum değildir. Şöyle ki 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, işverenlerin işçilere yaptıkları ücret ödemelerini banka kanalıyla gerçekleştirmeleri esastır.

            Belirtelim ki işçinin maaşını banka kanalıyla alması işçiyi de güvence altına alan bir durumdur.

            Sigortalı işçinin maaşı banka kanalıyla ödenmelidir, elden ödenmemelidir. Elden yapılan ödemeler kayıt dışı olup kanuna aykırıdır.

            İşçi de maaşının elden ödenmesini engellemek adına yasal yollara başvurabilmektedir.

Elden Verilen Maaşı Nasıl İspat Edebilirim?

            İşçi alacaklarının ispatı bakımından ispat yükü genellikle işçiye aittir. İşçi ispat adına her türlü delili kullanabilmektedir.

            İşçinin elden maaş alması kayıt dışı bir durum olup hukukumuza da aykırıdır. İşçi bu durumu da ispat için tanık beyanları, yazılı belgeler, banka hesap hareketleri ve bordro gibi sair yasal delilleri ispat için kullanabilmektedir.

            İşçinin elden aldığı maaşı ispat edebilmesi halinde hem SGK primleri ve bu primlere de bağlı olarak kıdem tazminatı ve emekli maaşı da olumlu olarak etkilenecektir.

Elden Maaş Vermenin Cezası Nedir?

            Sigortalı işçinin maaşını elden vermek işveren bakımından hukuki ve cezai sorumluluklar doğurur.

            İşveren elden maaş vererek hem ödemediği eksik primleri ödemekle hem de idari para cezası ödemekle yükümlüdür.

            5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi uyarınca, her bir ay için eksik bildirim başına ceza kesilmektedir. Yine belirtelim ki, vergi mükellefi olarak eksik gelir beyanından doğacak vergi cezaları da söz konusu olacaktır.

Elden Maaş Ödeme Nereye Şikâyet Edilir?

            Sigortalı işçinin maaşının elden verilmesi kayıt dışı bir durum olup İş Hukuku’na ve işçi haklarına aykırılık teşkil etmektedir

            İşçi maaşının elden tespitinin ispat için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı ALO 170 İletişim Hattı üzerinden şikayet oluşturabilmektedir. Aynı zamanda durumu SGK İl Müdürlüklerine yazılı dilekçeyle de bildirebilmektedir. Aynı zamanda maaşın elden verilmesi vegi kaybına da sebep olacağı için Vegi Dairesi’ne de başvurabilmektedir.

            Elden maaş ödemesi iş hukukuna, sosyal güvenlik hukukuna ve vergi hukukuna aykırılık teşkil eden bir harekettir.

Sigortamın Asgari Ücretten Yatırıldığını Fark Edersem Ne Yapmalıyım?

            Sigortanızın asgari ücretten yatırılması hak kayıpları yaşamanıza sebebiyet vermektedir. Bu nedenle hak kayıplarına uğramamanız adına durumu fark ettiğinizde başvurabileceğiniz bazı yollar söz konusu olacaktır. Buna göre; öncelikle ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı’na durumu bildirerek son bir yıllık olacak şekilde sigorta primlerinizin tespitini yapabilirsiniz. Fakat belirtelim ki burada yapılabilecek tespit son bir yıllık kayıtların tespitidir.

            Sonrasında da hizmet tespit davası açarak da SGK primlerinizin tespitini sağlayabilirsiniz. Bu dava da siz davacı, işvereniniz davalı ve SGK’da fer’i müdahil konumlarında olacaktır. Hizmet tespit davasında SGK primleriniz tespit edilip doğru şekilde SGK kayıtlarına geçirilmektedir. Bunun sonucu olarak da işveren bakımından işveren, bu primleri gecikme zammı ile birlikte ödemek zorunda kalmaktadır.

            Bu bahsettiğimiz yolları izlemenizle beraber kıdem tazminatınız ve emekli maaşınız olumlu olarak etkilenecektir.

İşveren Maaşımı Yüksek Ödüyor Ama SGK Primimi Asgari Ücretten Yatırıyor, Bu Yasal Mı?

            SGK priminizin asıl ücretten yatırılması gerekmektedir. Belirtelim ki 5510 sayılı Kanun gereği işçinin fiilen aldığı ücretin SGK’ya tam olarak bildirilmesi zorunlu olmaktadır. İşveren işçisinin sigortasını yatırmayıp maaşını yüksekten yatırdığında hem prim kaçakçılığı hem de kamu zararına sebep olma nedeniyle sorumluluk altına girmektedir.

            İşverenin bu hareketi yasal olmayıp işçinin de güvencelerini ve haklarını zedelemektedir.

            Unutmayalım ki sigortanızın asıl ücretinizin üzerinden yatırılması sizin haklarınızda kayba uğramamanız açısından önemlidir.

Sigortanın Asgari Ücretten Gösterilmesi Emekliliği Etkiler Mi?

            İşçinin sigortasının asıl maaşından değil de asgari ücretten gösterilmesi durumu, işçinin emekliliğini negatif yönde etkilemektedir.

Emekli aylığının hesaplanırken prim gün sayısı ve prime esas kazanç dikkate alındığından prime esas kazancın eksik veya asgari ücretten yatırılması, işçinin emekli maaşının da düşük olmasına sebebiyet vermektedir.

SGK primlerinizin eksik yatırıldığına dair bilgiyi e-devlet üzerinden SGK hizmet dökümünüzden öğrenebilir veya İşvereninizden ücret bordrolarınızı talep ederek gerçek maaşınız ile SGK’ya bildirilen maaşı karşılaştırabilirsiniz. Banka hesap dökümünüzden işvereninizin sizin hesabınıza yatırdığı ücretle SGK’ya bildirilen maaşı karşılaştırabilirsiniz.

Hizmet tespit davası açarak da SGK primlernizin eksik yatırıldığını tesspit edebilirsiniz.

            Ezcümle işçinin sigortasının asgari ücretten yatırılması emekli maaşını da olumsuz olarak etkilemektedir. İşçi eksik sigorta primleri için hizmet tespit davası açmak yoluna da gidebilmektedir.

Sigortanın Asgari Ücretten Yatırılması Kıdem Tazminatımı Nasıl Etkiler?

            İşçinin sigortasının asgari ücretten yatırılması kıdem tazminatını olumsuz yönden etkilemekte işçinin kıdem tazminatı bakımından hak kayıpları yaşamasına sebebeiyet vermektedir.

            İşçinin kıdem tazminatı kazanması durumunda, kıdem tazminatı da işçinin işyerindeki hizmet süresine ve son brüt maaşına bağlı olarak hesaplanan işçilik alacağıdır. Bundan dolayı da işçinin sigortasının asgari ücretten yatırılması da işçinin kıdem tazminatı bakımından hak kayıplarına uğramasına sebebiyet vermektedir.

Ezcümle işçinin sigortasının asgari ücretten yatırılması emekli maaşını da olumsuz olarak etkilemektedir. İşçi eksik sigorta primleri için hizmet tespit davası açmak yoluna da gidebilmektedir.

İşverenin Asgari Ücretten Sigorta Yatırması Nedeniyle İşçiye Yaptırımı Var Mı?

            Sigortanın asgari ücretten yatırılması işçi bakımından bir yaptırım doğurmamaktadır. Tam tersine sigortası asgari ücretten yatırılan işçi bakımından işçinin haklı fesih, tazminat ve şikâyet gibi yaptırımları kullanmak hakkı tanınmaktadır.

Sigortası asgari ücretten yatırılan işçinin bazı talep hakları doğmaktadır. Bu talep haklarını şöyle sıralayabiliriz:

• İşvereni SGK’ya şikâyet ederek denetim yapılmasını talep edebilir.
• İşçi gerçek ücretinin belirlenmesinin talep edilmesi edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden kıdem tazminatı alacağı talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden yıllık izin alacakları talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden fazla mesai talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden ücret alacakları talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden hafta tatili ücretlerini talep edebilir.
• İş sözleşmesini feshederek gerçek ücret üzerinden genel tatil süreleri için doğan alacakları talep edilebilir.
  Görüldüğü üzere sigortası eksik yatırılan işçinin bu haklarını talep etmesi gerekmektedir.

Görüldüğü üzere işçinin sigortasının asgari ücretten yatırılması durumu işçiye bazı talep hakları doğururken işçi üzerinde yaptırımlar doğurmamaktadır.

Sigortamın Eksik Yatırılması Nedeniyle SGK’ya Şikâyette Bulunabilir Miyim?

Sigortanızın asgari ücretten yatırılması hak kayıpları yaşamanıza sebebiyet vermektedir. Bu nedenle hak kayıplarına uğramamanız adına durumu fark ettiğinizde başvurabileceğiniz bazı yollar söz konusu olacaktır. Buna göre; öncelikle ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı’na durumu bildirerek son bir yıllık olacak şekilde sigorta primlerinizin tespitini yapabilirsiniz. Fakat belirtelim ki burada yapılabilecek tespit son bir yıllık kayıtların tespitidir.

            Sonrasında da dilerseniz hizmet tespit davası açarak da SGK primlerinizin tespitini sağlayabilirsiniz.

            Ezcümle ALO 170’i arayarak eksik sigorta primlerinizi şikayette bulunabilirsiniz. Fakat bu yöntemle son bir yıllık sigorta primleri kontrol edilmektedir.

Sigortamın Eksik Yatırılması Nedeniyle İş Mahkemesine Dava Açabilir Miyim?

            Sigortası eksik yatırılan işçinin İş Mahkemesinde hizmet tespit davası açmak hakkı bulunmaktadır.

            Sigortası eksik yatırılan işçinin açtığı hizmet davasında ispat yükü işçidedir. Ve işçi tanık beyanları, banka kayıtları ve diğer sair yasal deliller kullanılabilmektedir.

İşçinin davayı açabileceği mahkeme bakımından; görevli ve yetkili mahkeme bakımından görevli mahkeme iş mahkemesi, yetkili mahkeme ise davacının, dava açıldığı esnadaki yerleşim yeri mahkemesidir.

Sigortam Asgari Ücretten Yatırılmışsa Emekli Maaşım Nasıl Etkilenir?

Emekli aylığının hesaplanırken prim gün sayısı ve prime esas kazanç dikkate alındığından prime esas kazancın eksik veya asgari ücretten yatırılması, işçinin emekli maaşının da düşük olmasına sebebiyet vermektedir.

SGK primlerinizin eksik yatırıldığına dair bilgiyi e-devlet üzerinden SGK hizmet dökümünüzden öğrenebilir veya İşvereninizden ücret bordrolarınızı talep ederek gerçek maaşınız ile SGK’ya bildirilen maaşı karşılaştırabilirsiniz. Banka hesap dökümünüzden işvereninizin sizin hesabınıza yatırdığı ücretle SGK’ya bildirilen maaşı karşılaştırabilirsiniz.

            Bu noktada diyebiliriz ki emekli maaşınız bakımından da hak kaybına uğramamak adına, iş mahkemelerinde hizmet tespit davası açarak sigorta primlerinizin tespitini ve katırlara geçirilmesini sağlayabilirsiniz.

Eksik Sigorta Nedeniyle Kıdem Tazminatım Hesaplanırken Hangi Maaş Esas Alınır?

            Sigortanız eksik yatırılmışsa burada esas alınacak maaş da sizin asıl maaşınız değil sigortanızın eksik primlerden yatırıldığı maaştır. Yani dolayısıyla kıdem tazminatınız da sigortanızın eksik yatırılmasında esas alınmış maaştan etkilenecektir.

            Anlaşılacağı üzere sigortanızın eksik yatırılması halinde kıdem tazminatınızda hak kaybına uğramış olacaksınız. Bu nedenle hak kaybına uğramamanız adına ALO 170’i arayabilir veya daha kesin bir sonuç için hizmet tespit davası açabilirsiniz.

Sigorta Primlerimin Asgari Ücretten Yatırıldığını Tanıkla İspatlayabilir Miyim?

            İşçi hizmet tespit davasında çalıştığını ve maaşının eksik gösterildiğini ispatla yükümlüdür. Hizmet tespit davasında işçi çalıştığı döneme ait eksik primleri 5 yıl içinde dava konusu yapabilir.

            İşçi delil olarak; yazılı delilleri, tanık beyanlarını, sair yasal deilleri, bilirkişi incelemelerini kullanabilmektedir.

            Bu noktada diyebiliriz ki işçi tanık beyanlarını da delil olarak kullanabilmektedir. Ve Yargıtay, bu durumlarda işçi lehine yorum ilkesini esas olarak almaktadır.

            Tanık beyanları bakımından da tanıkların güvenilir olması ve işçiyle aynı dönemde çalışır olması önem taşımaktadır.

İşveren Sigortamı Gerçek Maaşımdan Yatırmak Zorunda Mı?

            İşveren, iş hukuku gereğince işçilerinin sigortasını asıl maaşlarından yatırmakla yükümlüdür. Hatta bu işverenin asli yükümlülüğüdür. İşveren bu yükümlülüğünü yerine getirmediğinde hem iş hukukunu hem sosyal güvenlik hukukunu hem de vergi hukukunu çiğnemektedir, onlara aykırı harekette bulunmaktadır.

            İşverenin işçinin sigortasını asıl maaşı yerine asgari maaştan yatırması durumu işverenin primleri ödemekten kurtulmasını sağlar gibi görünse de işverene yaptırımlar yükleyen bir durumdur.

            İşverenin bu asli yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde işverene bazı yaptırımlarda bulunulur. İşçinin de bazı hakları doğmaktadır.

SGK’ya Eksik Prim Yatıran İşveren İçin Denetim Yapılabilir Mi?

İşçi durumunu ALO 170’ e bildirdikten sonra işçi tarafından yapılan şikayet üzerine SGK, denetim ve kontrol memurları aracılığıyla işyerinde inceleme yapabilmektedir. Bu noktada da sigorta primlerinin eksik yatırıldığı tespit edilirse idari para cezası ve geriye dönük prim tahakkuku yapılmaktadır.

İşçi sigortasının eksik yatırıldığını fark ettikten sonra ALO 170’ e şikayette bulunabilir. Fakat bu şikayet sadece son bir yıllık SGK primleri için geçerlidir. Bunun haricinde işçi hizmet tespit davası açarak da eksik sigorta primlerinin tespitini ve kayıtlarda düzeltilmesini talep edebilir.

Bahsettiğimiz bu yollarla sigortayı eksik yatıran işçinin denetimi sağlanmaktadır.

İşveren Sigortamı Eksik Yatırdığı İçin İşyerinden Ayrılabilir Miyim?

Sigortası eksik yatırılan işçinin sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı bulunmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu madde 24/II-e işverenin işçinin ücretini kanun hükümlerine veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesaplamaması veya ödememesi durumunda işçinin haklı nedenle fesih hakkını düzenlemektedir. Bu madde de Yargıtay kararlarında geniş yorumlanmış ve sigorta primlerinin eksik ödenmesini de kapsayacak hale gelmiştir. Yargıtay karalarında da sigortası asgari ücretten yatırılan veya eksik yatırılan işçinin sözleşmeyi derhal haklı olarak fesih hakkı bulunmaktadır.

İşçinin iş sözleşmesini haklı fesih durumunda ihbar süresini beklemesi aranmaz. Bu durumda işveren bakımından da eksik ödenen sigorta primlerinin ödenmesi yükümlüğü doğmaktadır.

Kısaca işçi iş sözleşmesini sigortasının eksik yatırılması haklı sebebiyle feshederse işveren de sigorta primlerinin gerçek değerinden kalan farkı kapatmakla yükümlüdür.

Ezcümle işçi iş sözleşmesini sigortasının eksik yatırılması haklı sebebiyle feshedip işten ayrılabilmektedir.

 SERENAY ŞAHİN