İHBAR TAZMİNATI NEDİR?

İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden tarafın diğer tarafa belirli süre önceden haber vermemesi durumunda vermek zorunda olduğu tazminattır. İş sözleşmesini fesheden tarafın ihbar önellerine uyarak diğer tarafa haber vermesi gerekmektedir. İhbar önellerine uyulmadan iş sözleşmesi feshedildiği zaman ihbar tazminatı gündeme gelmektedir. İhbar tazminatını işçi ve işveren isteyebilir. Bu yazıda ihbar tazminatı, ihbar süreleri ve ihbar tazminatının nasıl hesaplandığına değinilecektir.

İHBAR TAZMİNATI NEDİR?

İş sözleşmesi ölüm, ikale, belirli sürenin sona ermesi şeklinde sona erebilmektedir. Bir diğer sona erme hali ise iş sözleşmesinin bildirimli fesihle sona ermesidir. Bildirimli fesihte iş sözleşmesi derhal değil bildirim sürelerinin dolmasından sonra sona erer. Bu bildirim sürelerine dikkat edilmeden sözleşme feshedildiğinde ise ihbar tazminatı gündeme gelmektedir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İhbar önellerine hem işçi hem de işveren dikkat etmelidir, dolayısıyla ihbar tazminatı hem işçi hem de işveren bakımından söz konusu olabilir. Sözleşmesi haklı sebeple feshedilen tarafın ihbar tazminatı isteme hakkı yoktur. Geçerli nedenle fesihte ihbar tazminatı istenebilir.

İHBAR TAZMİNATI ŞARTLARI

İhbar tazminatının söz konusu olabilmesi için;

1. Belirsiz süreli bir iş sözleşmesi olması gerekir. Belirli süreli iş sözleşmeleri sürenin sonunda kendiliğinden sona ereceği için ihbar tazminatı gündeme gelmez.
2. Haklı nedenle fesih olmamalıdır. Haklı nedenle fesihte iş sözleşmesinin devam etmesi hem işçi için hem de işveren için imkansız olabilmektedir. Bu yüzden haklı nedenle fesihte sözleşme derhal sona erer ve ihbar tazminatı gündeme gelmez.
3. İhbar sürelerine uyulmamış olması gerekir. İş sözleşmesini feshetmek isteyen tarafın belirli sürelere uyarak bunu diğer tarafa bildirmesi gerekmektedir. Bu sürelere uyulduysa ihbar süreleri içerisinde iş sözleşmesi devam eder ve sürenin sonunda sözleşme feshedilmiş sayılır. İhbar sürelerine uyulmadığı takdirde ihbar tazminatı söz konusu olmaktadır.

İHBAR SÜRESİ NEDİR VE NASIL HESAPLANIR?

İhbar tazminatı belirsiz süreli iş sözleşmelerinde söz konusu olmaktadır. İş Kanunu madde 17 gereğince “belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir”. Buna ihbar süresi denilmektedir. İhbar süreleri işçinin kıdemine göre hesaplanmaktadır.

• İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için ihbar süresi: 2 hafta
• İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için: 4 hafta
• İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için: 6 hafta
• İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için: 8 hafta

İhbar süreleri bildirimin diğer tarafa yapılmasından itibaren başlar. Bu süreler nispi emredicidir. İşçinin lehine olarak düzenlenebilir fakat aleyhine düzenlenemez. Bildirimli fesih imkanından hem işçi hem işveren yararlanabilir. Tarafların ikisi için de ihbar süreleri aynı olmalıdır. Taraflar için farklı ihbar süreleri öngörülmüşse her iki tarafa da en uzun olan fesih bildirim süresi uygulanır.

İŞÇİ İHBAR TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

İhbar tazminatından işçi yararlanabilir. İşveren bildirimli fesih ile iş sözleşmesini feshedecekse ihbar sürelerine uygun olarak bunu işçiye önceden haber vermek zorundadır. İşçi bu şekilde iş sözleşmesinin sona ereceğini bilerek kendine yeni iş arayabilir. İşveren işçiye ihbar önelleri içerisinde haber vermezse işçinin ihbar süreleri içinde hak kazanacağı ücreti vermelidir.

İşçinin ihbar tazminatı almasının koşulları yukarıda saydığımız şekildedir. Tekrarlamak gerekirse;

1. İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır,
2. İşverenin haklı nedenle feshi sebebiyle sözleşme sona ermiş olmamalıdır.
3. İşveren, işçiyi ihbar önellerine uymayarak çıkarmış olmalıdır.

İŞVEREN İHBAR TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

İhbar tazminatında işçiyle birlikte işveren de yararlanabilir. Belirsiz süreli iş sözleşmesini feshetmek isteyen işçi ihbar süreleri içerisinde bunu işverene bildirmelidir. İşveren de ihtiyacı doğrultusunda kendisine yeni işçi araması gerekebilir. İhbar sürelerine uyulmadan sözleşme feshedilirse işveren de ihbar tazminatı talebinde bulunabilir. İşçi için saydığımız şartlar işveren için de geçerlidir.

1. İşçinin ihbar önellerine uymadan iş sözleşmesini feshetmesi gerekir,
2. İşçi iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak sonlandırmamış olmalıdır,
3. İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır.

İHBAR TAZMİNATI TUTARI NASIL HESAPLANIR?

İhbar tazminatının miktarı işçinin ihbar önelleri içerisinde hak kazanacağı ücrettir. İşveren ihbar önellerine uymadan peşin ödeme yoluyla feshe de gidebilmektedir. İşçinin ihbar sürelerine uygun olarak hak kazanacağı ücreti işçiye peşin olarak verip iş sözleşmesini derhal feshedebilir.

İhbar tazminatı ihbar önelleri içerisinde işçinin hak kazanacağı giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanır. Eğer sözleşmelerle ihbar önelleri artırılmışsa arttırılmış ihbar önelleri üzerinden ihbar tazminatı hesaplanır. İşveren ihbar önellerini bölemez. Bu da demek oluyor ki bir kısmını kullandırıp bir kısmında peşin ödeme yoluyla feshe gidemez. Bunu yaptığı zaman fesih usulsüz olacağından ihbar tazminatı gündeme gelmektedir.

İhbar tazminatı hesaplamayı şu şekilde formüle dökebiliriz;

1. İşçinin bir günlük brüt ücreti bulunur,
2. İş Kanunu 17. Maddede düzenlenen, işçinin çalışma süresine göre uygun düşen ihbar öneline bakılır ve ihbar süresi tespit edilir,
3. İhbar süresi ile günlük brüt ücret çarpılır,
4. Tutan değerden gelir vergisi ve damga vergisi çıkarılır.

Bir örnekle somutlaştıralım, İşçinin brüt ücreti 30.000 TL, kıdem süresi 4 yıl olsun.

1. Günlük brüt ücret hesaplanır; 30.000/30=1.000 TL
2. İhbar süresi hesaplanır; 4 Yıllık kıdem için kanuni ihbar süresi 8 Hafta olduğu için; 8.7=56 Gün İhbar süresi
3. İhbar süresi ve günlük brüt ücret çarpılır=1.000.56=56.000 TL

Gelir vergisi ve damga vergisi, ihbar tazminatından çıkarılır=56.000-8.400 (Gelir Vergisi)- 425,04 (Damga Vergisi) = 47.174,96 TL şeklindedir

İHBAR TAZMİNATI NE ZAMAN ÖDENMELİDİR?

İş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmek isteniyorsa ihbar tazminatı derhal ödenmelidir. İş sözleşmesini feshetmek isteyen kişi işverense ve ihbar süreleri içerisinde işçiyle çalışmak istemiyorsa aynı gün ihbar tazminatını ödeyerek iş sözleşmesini sona erdirmelidir.

İş sözleşmesi işçi tarafından sona erdirilecekse ve ihbar sürelerine uyulmadıysa işçinin de derhal ödemesi gerekir. Ödemediği takdirde işveren işçinin alacağından ihbar tazminatını kesebilir.

İŞVEREN İHBAR SÜRESİNDE ÇALIŞTIRMAK ZORUNDA MIDIR?

İşveren işçiyle olan iş sözleşmesini feshetmek istediğinde bildirim süreleri içerisinde işçiye buna bildirmelidir. Bildirim süreleri içerisinde işçi iş görmeye devam etmektedir. İşveren işçinin ihbar süreleri içerisinde çalışmasını istemiyorsa bu sürelere ilişkin ücreti peşin olarak verebilir. Buna peşin ödeme yoluyla fesih denmektedir. İşveren, sürenin bir kısmını kullandırıp geri kalan kısmını peşin ödeme yoluyla fesih şeklinde yapamaz. Bir başka deyişle ihbar önelleri bölünemez. İkisinden birini seçmek zorundadır.

İHBAR SÜRESİNDE İŞ ARAMA İZNİ

Bildirimli feshin hukuki sonuçlarından biri işçiye yeni iş için arama izni verilmesidir. İşçi bildirim süreleri içerisinde iş görmeye devam ederken yeni iş araması zor olacağından işverenin işçiye yeni iş için arama izni vermesi gerekir. Yargıtaya göre işçi de iş sözleşmesini feshettiği zaman bu iznin verilmesi gerekmektedir. “Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir.”

Kanunda öngörülen 2 saatlik süre nispi emredicidir. İşveren yeni iş arama izni vermezse ya da eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücreti işçiye ödemek zorundadır. Yeni iş arama iznini kullandırdığını ispat yükü işverendedir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten çalıştırdığı sürenin ücretini de %100 zamlı olarak ödemek zorundadır.

DENEME SÜRESİNDE ÇALIŞAN İŞÇİ VE İHBAR TAZMİNATI

Taraflar iş sözleşmesi yaparken sözleşmeye deneme kaydı koyabilirler. Deneme süresi en fazla 2 ay olabilir. Deneme süresinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın tazminatsız feshedebilirler. Hem işçi hem işveren iş sözleşmesini deneme süresi içinde istediği zaman feshedebilir. Bildirim sürelerine uymasına gerek yoktur. Bundan dolayı deneme süresinde çalışan işçi ihbar tazminatı talep edemez.

İŞÇİNİN KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILMASI HALİNDE İHBAR TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

İhbar tazminatının amacı ihbar sürelerine uymadan sözleşmeyi fesheden tarafa uygulanan yaptırımdır. Sözleşmeyi sürelere uymadan fesheden kişinin karşısındaki taraf ister. Bu yüzden sözleşmeyi fesheden taraf diğer taraftan ihbar tazminatı isteyemez. İhbar tazminatında haklı fesih nedeni olmadan sözleşmeyi sürelere uymadan fesheden kişiye uygulanır. Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi ihbar tazminatı talep edemez. Aksine ihbar sürelerine uymadıysa işveren kendisinden ihbar tazminatı talep edebilir.

İHBAR TAZMİNATI HAKLI NEDENLE FESİHTE ÖDENİR Mİ?

İhbar tazminatı süreli fesihte gündeme gelmektedir. Haklı fesih nedeni ortaya çıktığı zaman hem işçi için hem de işveren için iş sözleşmesini devam ettirmek pek mümkün olmaz. Bu yüzden haklı fesihte iş sözleşmesi anında sona erer. Taraflardan ihbar sürelerine uymasını beklemek mümkün değildir.

Ayrıca ihbar tazminatı alma şartlarından biri de iş sözleşmesinin haklı nedenle fesih yoluyla bitmemiş olmasıdır.

İHBAR SÜRESİNDE İŞÇİYE FAZLA MESAİ YAPTIRILABİLİR Mİ?

Fazla mesai süresi haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İş sözleşmesi esnasında işveren işçiye fazla mesai yaptırabilir. İhbar süresinde de işçiye fazla mesai yaptırmak istediği zaman işçinin yazılı onayını alması gerekmektedir. İşverenin işçiye yeni iş araması için günde 2 saatten az olmamak üzere iş arama izni vermesi gerekir. İşçiye fazla mesai yaptırılırken bu sürenin ihlal edilmemesi gerekir. Sonuç olarak işçinin yazılı onayı alınarak ve yeni iş arama izni için öngörülen süreler ihlal edilmeden ihbar süresi içinde işçiye fazla mesai yaptırılabilir.

İHBAR TAZMİNATI TAKSİTLER HALİNDE ÖDENEBİLİR Mİ?

İş kanunu uyarınca işverenin bildirim şartına uymaması halinde bildirim süresine ait ücreti peşin olarak ödemesi gerekmektedir. Aynı şekilde ihbar süresi içinde işçinin çalışmasını istemiyorsa peşin ödeme yoluyla fesih ile de iş sözleşmesini sona erdirebilirdi. İşveren işçiye taksitle ihbar tazminatını ödemek istiyorsa işçinin yazılı onayını almak zorundadır. İşçi yazılı onay vermedikçe işveren ihbar tazminatını taksitler halinde ödeyemez.

İHBAR TAZMİNATI VERGİYE TABİ MİDİR?

İhbar tazminatının miktarı işçinin aldığı son giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanır. Gelir Vergisi Kanunu uyarınca ihbar tazminatında gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılır. İşçiye ödenecek tazminat miktarı hesaplanır ve bu miktardan gelir vergisi ve damga vergisi indirilir. Kalan net miktar işçinin alacağı net miktardır.

İŞÇİ İHBAR TAZMİNATI İÇİN DAVA AÇABİLİR Mİ?

İşçi ihbar sürelerine uyulmadan iş sözleşmesi feshedildiği takdirde ihbar tazminatına hak kazanır. İşverenin bu tazminatı derhal ödemesi gerekir. İşveren ihbar tazminatını ödemediği takdirde işçi İş Mahkemelerinde dava açabilir. İş Mahkemeleri kanunu gereğince işçi veya işveren alacağı ve tazminatı davalarında öncesinde arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir. Arabuluculuk yoluna gidilmeden dava açılması halinde dava şartı yokluğu nedeniyle ret kararı verilir.

İHBAR TAZMİNATI DAVASINDA ZAMANAŞIMI

İhbar tazminatı ücrete bağlı bir alacaktır. Ücrete bağlı alacaklarda zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten başlar. İhbar tazminatı alacağı davasını açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunlu olduğu unutulmamalıdır. Belirtmek gerekir ki arabulucuya başvurmak zamanaşımı süresini durdurmaktadır.

SIKÇA SORULAN SORULAR

İhbar Tazminatı Kimler Alabilir?

İhbar tazminatını işçinin ve işverenin alması mümkündür.

İstifa Eden İşçi İhbar Tazminatı Alabilir Mi?

Sözleşmeyi fesheden taraf ihbar tazminatı talebinde bulunamayacağı için istifa eden işçi ihbar tazminatı alamaz. İşçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmişse dahi ihbar tazminatı hakkı doğmaz.

İhbar Tazminatı Brüt Mü Net Mi Ödenir?

İhbar tazminatı giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanır.

İhbar Süresine Uyulmadan Yapılan Fesihlerde Ne Olur?

Yapılan fesih usulsüz olur.

6 Aydan Önce İhbar Tazminatı Alınabilir Mi?

Evet alabilir. İşi altı aydan az sürmüş olan işçiler için ihbar süresi bildirimin diğer tarafa yapılmasından itibaren 2 haftadır.

İhbar Tazminatı Ne Zaman Ödenir?

İhbar tazminatı iş sözleşmesi feshedildiği anda ödenmelidir.

İhbar Süresi Boyunca İş Aranabilir Mi?

İhbar süreleri boyunca işverenin işçiye yeni iş için arama izni vermesi gerekmektedir. İş arama izninin süresi günde 2 saatten az olamaz.

Kıdem ve İhbar Tazminatı Arasındaki Farklar Nedir?

İhbar tazminatı belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı bir neden olmadan ihbar sürelerine uymadan feshetmenin yaptırımıdır. Hem işçi hem işveren ihbar tazminatı alabilir. Kıdem tazminatında ise işçinin işverende çalıştığı süreye bağlı olarak aldığı tazminattır. Kıdem tazminatı işveren tarafından işçiye ödenir. İşçinin işverene kıdem tazminatı ödemesi söz konusu olmaz.

1 Yıllık İhbar Tazminatı Ne Kadar?

1 yıllık sürede ihbar öneli 4 haftadır. İhbar tazminatı tutarı da 4 haftalık brüt ücrettir.

Hangi Durumda İhbar Tazminatı Ödenmez?

Deneme süreli sözleşmeyle çalışıldığı durumlarda ihbar tazminatı ödenmez. Haklı nedenle fesih varsa ihbar tazminatı ödenmez ve sözleşmeyi fesheden taraf ihbar tazminatı talep edemez.

İhbar Süreleri Neye Göre Belirlenir?

İhbar süreleri işçinin işverenin yanında çalıştığı süreye göre hesaplanır.

İş Kanunu’na Göre İhbar Süreleri Kaç Gündür?

İş Kanunu’ma göre ihbar süreleri işçinin çalıştığı süre;

• 6 aydan az ise 2 hafta
• 6 ay – 1,5 yıl arası ise 4 hafta
• 1,5 yılla 3 yıl arası ise 6 hafta
• 3 yıl ve üzeri is 8 haftadır.

İşçi İhbar Süresi Dolmadan İşten Ayrılabilir Mi?

İşçi ihbar süresi dolmadan işten ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İşveren İhbar Süresi Tanımadan İşçiyi Çıkarabilir Mi?

İşveren işçiye ihbar süresi kadar ücreti peşin olarak ödemek şartıyla işçiyi çıkarabilir.

İşçi, İhbar Tazminatı Almadan İşten Çıkarılabilir Mi?

İşçiye ihbar süreleri içerisinde işine son verileceği haber verildiyse işçi bu süreler içerisinde çalışmaya devam eder ve ihbar tazminatı alamaz. Hem ihbar sürelerine uymadan hem de ihbar tazminatı ödenmeden işçi işten çıkarılamaz.

İhbar Süresi İçinde Fazla Mesai Yaptırılabilir Mi?

İhbar süresi içinde işçi iş görmeye devam edeceğinden kanuni sınırlara uymak kaydıyla işçiye fazla mesai yaptırılabilir.

İşçi İstifa Ederse İhbar Süresine Uymak Zorunda Mı?

İşçi istifa ederse ihbar sürelerine uymak zorundadır.

Belirli Süreli İş Sözleşmelerinde İhbar Tazminatı Var Mıdır?

Belirli süreli iş sözleşmeleri sürenin sonunda kendiliğinden sona erdiği için ihbar tazminatı yoktur.

Deneme Süresinde İşten Ayrılan İşçiye İhbar Tazminatı Ödenir Mi?

Deneme süresinde işten ayrılan işçiye ihbar tazminatı ödenmez.

Geçerli Nedenle Fesih Durumunda İhbar Tazminatı Ödenir Mi?

Geçerli nedenle fesih haklı nedenle fesihten farklıdır. Haklı fesih kadar ağır olmamakla birlikte iş sözleşmesinin devamını olanaksız kılan nedenler vardır. Geçerli nedenle fesihte işçi ihbar tazminatına hak kazanır.

Haklı Nedenle Fesih Durumunda İhbar Tazminatı Ödenir Mi?

Haklı nedenle fesihte ihbar tazminatı ödenmez.

İhbar Tazminatı İçin Dava Açma Süresi Ne Kadardır?

İhbar tazminatı için zamanaşımı 5 yıldır.

İhbar Tazminatı İçin Nereye Başvurulur?

İşçi alacaklarına dayalı işverene dava açmak için İş Mahkemelerine başvurulur.

İşveren İhbar Süresinde İşçiye Maaş Ödemek Zorunda Mı?

İhbar süresince işçi iş görmeye devam ettiği için işveren işçiye emeğinin karşılığı olan maaşı ödemek zorundadır.

İşveren İhbar Süresi Boyunca İşçiye Yeni İş Bulması İçin İzin Vermek Zorunda Mı?

İş kanunu madde 27 gereğince işveren işçiye ihbar süresi boyunca günde 2 saatten az olmamak üzere yeni iş için arama izni vermelidir.

EYLEM KIZAR