EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ

Edinilmiş mallara katılma rejimi Türk Medeni Kanunu’nda tarafların aksine sözleşme yapmadığı hallerde uygulanacak mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Edinilmiş mallara katılma rejimi evlilik birliği içinde eşlerin edindikleri mallarda diğer eşin sahip olduğu payı belirler.

Her mal edinilmiş mal olarak kabul edilmemektedir. Bu yazımızda edinilmiş mallara katılma rejiminin ne olduğu, hangi malların edinilmiş mal hangi malların kişisel mal olduğu ve mal paylaşımının nasıl yapıldığına dair detaylı bilgi vermeye çalışacağız.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ NEDİR?

Edinilmiş mallara katılma rejimi Türk Medeni Kanunu’nun 219. Maddesinde yer almaktadır. Taraflar aksine bir sözleşme yapmamışlarsa yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi hükümlerine tabi olurlar.

Edinilmiş mallara katılma rejiminde eşlerin evlilik birliği içerisinde edindikleri mallarda diğer eşin de payının olduğu kabul edilir. Bu rejimde kişisel mal ve edinilmiş mal ayrımı oldukça önem arz eder. Edinilmiş mal ve kişisel mal ayrımı ile eşlerin paylarının nasıl hesaplanacağına ilişkin detaylı bilgiyi yazımızın devamında bulabilirsiniz.

EŞLERİN EDİNİLMİŞ MALLARI NELERDİR?

Edinilmiş mal, eşlerin evlilik birliği içerisinde karşılıklı olarak kazandığı her türlü malı kapsar. TMK 219 uyarınca edinilmiş malların şu özellikleri kapsadığı öngörülmüştür.

• Bir çalışmanın karşılığı olma: Eşlerin evlilik birliği içerisinde belirli çalışmalarının (zihinsel, bedensel) karşılığı olarak edindikleri gelirler (maaş vb,).
• Kişisel malların gelirleri: Kişisel malların evlilik birliği içerisindeki gelirleri.
• Çalışma gücünün kaybolması neticesinde elde edilen tazminatlar
• Belirli kurumların ya da sandıkların yaptığı ödemeler.

EŞLERİN KİŞİSEL MALLARI NELERDİR?

Kişisel mallar TMK 220. Maddede açıklanmıştır. Buna göre kişisel mallar eşlerin evlilik birliği öncesinde edinmiş olduğu ya da evlilik sırasında karşılıksız olarak kazandığı mallar olarak kabul edilir. Bunlar mal rejimi sistemlerinin dışında tutulmuştur. Bu sebepten ötürü evliliğin sona ermesinden itibaren kişisel mallar üzerinde hak iddia edilemez.

Belirtelim ki kişisel malların yerine geçen mallar da kişisel mal kabul edilmektedir. Örneğin eşlerden birinin evlenmeden önce bir arabası vardı. Evlendikten sonra satıp o parayla aynı değerde yeni bir araba aldı. Bu almış olduğu yeni araç da kişisel mal sayılmaya devam edecektir. Yeni alınan araba, öncekine nazaran daha pahalı ise önceki arabanın değeri kadarı kişisel mal olup fazla kalan kısmı mal rejimi içerisine dahil edilebilir.

Bir başka örnek de gayrimenkul üzerinden verilirse; örneğin eşlerden birine mirastan ev kaldı. Mirastan kalan mallar da kişisel mal kabul edilir. Bu ev satılırsa eğer ve değeri üzerine para eklenip yeni bir ev alınırsa, bu durumda ilk evin değeri kadarı kişisel mal olup geri kalanı ise mal rejimine tabi olabilir. Yahut ev satılmadı ve tadilat yapıldı. Evin değerinin artışı oranı mal rejimi sistemine tabi olacaktır.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ HANGİ TARİHTEN İTİBAREN GEÇERLİDİR?

Edinilmiş mallara katılma rejimi 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten itibaren gerçekleşen evliliklerde aksine sözleşme yapılmamışsa edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. 1 Ocak 2002 tarihinden önce yapılan evliliklerde edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmamaktaydı.

01.01.2002 ÖNCESİ VE SONRASI MAL REJİMİ

1 Ocak 2002 tarihinden önce gerçekleşen evliliklerde yasal mal rejimi, mal ayrılığı rejimi olarak kabul ediliyordu. Mal ayrılığı rejiminde eşler, sanki hiç evli değillermiş gibi kendi malları üzerinde diledikleri gibi tasarruf haklarını korur. Bu bağlamda yasal sınırların içerisinde kalmak kaydıyla herhangi bir kısıtlanmayla karşılaşmazlar.

01.01.2002 Tarihinden itibaren 1 yıl içinde eşler ayrı bir mal rejimi belirlemezlerse yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olurlar.  Edinilmiş mallara katılma rejimi, özet bir tabirle eşlerin evlilik birliği içerisinde edindikleri mallar hakkında hak iddia edebilmeleridir. Bu anlamda evlilik öncesi edinilen veya herhangi bir karşılığı olmadan kazanılan mallar da kişisel mal olarak kabul edilirler ve tıpkı mal ayrılığı rejimindeki gibi serbestçe tasarruf edebilirler.

EVLİLİK ÖNCESİ EDİNİLEN MALLAR BU REJİME DAHİL MİDİR?

Evlilik birliği öncesinde edinilen mallar kural olarak edinilmiş mallara katılma rejimine dahil edilmemektedir. Evlilik birliği öncesinde kazanılan mallar, kişisel mal olarak kabul edilir. Evlilik içerisinde eşlerden birine kalan miras, maddi-manevi tazminat davalarından gelen paralar gibi karşılığı olmayan kazançlar da edinilmiş mal kabul edilmektedir. Kural olarak edinilmiş mal rejimi içerisine dahil edilmezler.

MAL REJİMİNİN SONA ERMESİ VE MALLARIN TASFİYESİ

Mal rejimi tasfiyesi, mal rejimi sona erdikten sonra istenebilir. Mal rejiminin sona ermesi, eşlerden birinin ölümü, eşlerin mevcut mal rejiminden farklı bir mal rejimini seçmeleri, boşanma ya da evliliğin iptal edilmesi veya hâkim kararıyla meydana gelebilir. Şu şekilde listelemek gerekirse,

1. Eşlerden birinin ölümü.
2. Eşlerin mevcut mal rejiminden farklı mal rejimi seçmeleri.
3. Boşanma ya da evliliğin iptal edilmesi
4. Hakim kararıdır.

Mal rejiminin sona ermesiyle tasfiye aşamasına geçilebilir. Tasfiye aşamasında mevcut mal rejimine göre eşlerin payları ve alacakları hesaplanır.

EVLİLİK SONRASI EDİNİLEN MALLAR NASIL PAYLAŞILIR?

Yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejiminde kural olarak evlilikten sonra edinilen mallar eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Fakat eşlerin kişisel malları ve yalnızca kişisel kullanımına yarayan eşyalar bu ayrıma tabi olmaz. Taraflar arasında geçerli bir sözleşme varsa ve bu sözleşmede geçerli şekilde bazı mallar paylaştırılmışsa bu mallar da paylaşıma dahil edilmez.

Şayet paylaşım aşamasında eşlerin anlaşamaması halinde boşanma davasından ayrı olarak bir de Mal Rejiminin Tasfiyesi davası açılması gerekmektedir. Bu davada görevli mahkeme aile mahkemesidir.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EŞLERİN BORÇLARI NASIL PAYLAŞILIR?

Kural olarak evlilik birliği içerisinde edinilen malların ortak olduğu gibi edinilen borçların da ortak olduğu kabul edilmektedir. Ancak buradaki önemli husus borcun ne amaçla yapıldığı ve nasıl yapıldığı önem taşımaktadır.

Eşlerin seçtikleri mal rejimine ve borcu ne amaçla yaptıklarına göre bu soruya vereceğimiz cevap değişkenlik gösterebilir. Dolayısıyla evlilik birliği içerisinde yapılan borç, evlilik birliğinin herhangi bir hususunda yapılmış borçsa bu borçtan eşler ortak olarak sorumludur. Fakat kişisel zevkler gibi kişiye özel olan borçlarda ortak sorumluluk bulunmamaktadır.

PAYLI MÜLKİYETE KONU MALIN DURUMU

Paylı mülkiyete konu olan malın tasfiye aşamasında eşlerin edinilmiş malı mı kişisel malı mı olduğuna dikkat edilerek paylaştırılır. Eşler aynı mal üzerinde paylı mülkiyete sahiplerse ve ikisinin de edinilmiş malı ise aksini kararlaştırılmadıkça edinilmiş mallara katılma rejimine göre paylaştırılır. Somut olayın şartlarına göre eşlerin kişisel malı olarak kabul ediliyorsa ya da farklı bir anlaşma varsa vereceğimiz cevap değişkenlik gösterir. Örneğin eş, paylı mülkiyete miras sebebiyle dahil olmuşsa bu defa kişisel mal kabul edilir.

ARTIK DEĞER HESAPLAMASI VE KATILMA ALACAĞI

Mal rejimi süresince bir eşin sahip olduğu edinilmiş malda diğer eşin artık değerinin yarısı oranında katılma payı alacağı vardır. Artık değer katılma alacağı, eşlerin mal paylaşımı sırasında aktif ve pasiflerinin belirlenmesiyle pasif değerin aktiften çıkarılması neticesinde elde edilen sonuçtur. Bu hesaplama sonrasında elde edilen miktar artık değerdir. Artık değerin yarısı oranında katılma alacağı hesaplanır.

DEĞER ARTIŞ PAYI

Evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin diğerinin edindiği malda ya da malın iyileştirilmesinde katkıda bulunması durumudur. Katkı ile edinilen ya da iyileştirilen malın tasfiye sırasındaki değerinin ilk değerinden yüksek olması durumu tasfiye aşamasında göz önünde bulundurulur.

EKLENECEK DEĞER

Medeni Kanunumuzda eklenecek değerlerin neler olduğu şu şekilde belirtilmiştir,

• Eşlerin mal rejimi sonlanmadan 1 yıl içinde öteki eşin onayı olmadan başka birine olağan dışı gerçekleştirdiği karşılıksız kazandırmalar.
• Eşin mal rejimi davası sırasında diğer eşten mal kaçırmak ya da katılma alacağını azaltmak maksadıyla yaptığı işlemler.

DENKLEŞTİRME

Tasfiye aşamasında eşlerin paylarının hesaplanması sırasında eşlerin birbirlerinin edinilmişlerine kişisellerinden ya da kişisellerine edinilmişlerinden yaptıkları katkıların, malların tasfiye aşamasındaki değerleri de göz önünde bulundurularak eşlerin alacak ve borçlarının hesaplanmasıdır.

ARTIK DEĞERİN HESAPLANMASI

Artık değer, eşlerin edinilmiş malların değerinden yine bu mallardan kaynaklanan borçların çıkarılması sonucu elde edilen miktardır. Artık değer hesaplaması malların tasfiye a nındaki değeri üzerinden yapılır.

KATILMA ALACAĞI

Katılma alacağı edinilmiş mallara katılma rejimine göre her eşin diğer eşin edinilmiş mallara ait hesaplanan artık değerini üzerinde sahip olduğu hakkı temsil eder. Bu hak, evliliğin bitiminden itibaren ortaya çıkar ve evlilikten sonra diğer eşten talep edilebilir.

EVLİLİK SÜRESİNCE KREDİYLE ALINAN MALLAR NASIL PAYLAŞILIR?

Evlilik birliği içerisinde kredi ile alınan mallar, taraflar arasında edinilmiş mallara katılma rejimi hükümleri uygulanıyorsa tarafların edinilmiş malı olarak kabul edilir ve ona göre paylaştırılır. Burada önemli olan eşlerin krediyi kişisel mallarından ödeyip ödemedikleridir. Eğer taraflardan biri kişisel malından kredi ödemesine katkıda bulunmuşsa tasfiye aşamasında bu katkısı göz önünde bulundurulur.

MAL REJİMİ BOŞANMADAN ÖNCE DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ?

Mal rejimi sözleşmesi ile evlilik birliğinden önce mal rejimi belirlenebilir. Evlilik gerçekleştikten ve boşanma davası açılmadan önce eşler aralarında noter onaylı bir sözleşme ile mevcut mal rejimini değiştirebilirler.

MAL PAYLAŞIMI DAVASI NE ZAMAN AÇILMALIDIR?

Mal paylaşımı davası boşanma kesinleştikten sonra 10 yıl içinde açılmalıdır. Boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde mal paylaşımı istenmezse mal rejiminden doğan haklar zamanaşımına uğrar.

KİŞİSEL MAL İLE EDİNİLMİŞ MAL ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Kişisel mal ve edinilmiş mal arasındaki fark Türk Medeni Kanunu’nun 219 ve 220. Maddelerinde belirtilmiştir.  Edinilmiş mallar, kanunun öngördüğü şekilde bir karşılık neticesinde kazanılan mallardır. Kişisel mallar ise kişinin yalnızca kişisel kullanımına yarayan ya da belirli bir karşılıkla kazanılmayan mallardır.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ HALİNDE AİLE KONUTU

Türk Medeni Kanunu’nun 240. Maddesinde edinilmiş mallara katılma rejiminde eşlerden biri ölür ise diğer eşin yaşantısını korumak amacıyla aile konutu üzerinde hak iddia etme olanağı tanınmaktadır. Buradaki amaç sağ kalan eşin mevcut hayatına zarar gelmesini engellemektir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir?

Edinilmiş mallara katılma rejimi 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmiş ve yasal mal rejimi olarak kabul edilmiş mal rejimidir. Bu mal rejimine göre kişisel ve edinilmiş mal ayrımı yapılmaktadır. Eşler evlilik birliği sonrası edinilen mallarda pay iddia edebilmektedirler.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Ne Zaman Başladı?

Edinilmiş mallara katılma rejimi 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir ve o tarihten itibaren hala yasal mal rejimi olarak kabul edilmektedir.  1 Ocak 2002 tarihinden önce edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi değildi.

Evlilikten Önce Alınan Mallar Paylaşılır Mı?

Evlilikten önce alınan mallar edinilmiş mallara katılma rejimine göre kişisel mal kabul edilmektedir.

Boşanma Halinde Mallar Nasıl Paylaşılır?

Boşanma halinde mallar, eğer taraflar bir sözleşme yapmamış ya da kanunda belirtilen mal rejimlerinden birini seçmemişlerse yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine göre paylaşılır.

Taraflar kanunda öngörülen mal rejimlerinden birini belirlemişler ise belirledikleri mal rejimi uygulanır.

Edinilmiş Mallar Nelerdir?

Edinilmiş mallar Türk Medeni Kanunu’nda evlilik birliği içerisinde belirli bir karşılık ile edinilen mallar olarak kabul edilmiştir. Hangi malların edinilmiş mal olduğu konusunda detaylı bilgi için yazımızın ilk kısımlarını okuyabilirsiniz.

Kişisel Mal İle Edinilmiş Mal Arasındaki Fark Nedir?

Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi kişisel mal Medeni Kanun’da öngörüldüğü üzere eşlerin evlilik gerçekleşmeden önce edindikleri ya da evlilik sırasında karşılıksız olarak kazandıkları malları kapsar.

Edinilmiş mal ise eşlerin evlilik sırasında kanunda öngörülen şekilde bir karşılık sonucu edindikleri malları ifade eder.

Evlilik Süresince Alınan Ev Nasıl Paylaşılır?

Evlilik birliği içerisinde alınan ev karşılıklı bir kazanma olması sebebiyle edinilmiş mal olarak kabul edilir. Taraflar edinilmiş mallara katılma rejimine tabi ise ve evin alınmasında kişisel mallardan bir katkı yoksa evlilik içerisinde alınan ev yarı yarıya paylaşılmalıdır.

Evlilik Süresince Alınan Araba Kime Ait Olur?

Evlilik süresince alınan araba kural olarak edinilmiş mal olarak kabul edilir. Edinilmiş mallar da kural olarak yarı yarıya paylaştırılır. Eşler arabanın alınmasında kişisel ya da edinilmiş mallarından katkıda bulunmuşlarsa bu durum tasfiye aşamasında dikkate alınır.

Mal Paylaşımı Davası Ne Zaman Açılır?

Mal paylaşımı davası boşanmanın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Aksi takdirde mal paylaşımı istemeyen taraf için zamanaşımı işleyecek ve mal paylaşımından doğan hakları zamanaşımına uğrayabilecektir.

Mal Paylaşımı Davası Nasıl Açılır?

Mal paylaşım davası boşanma dilekçesi ile birlikte de talep edilebilmektedir. Boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içerisinde açılabilir. Detaylı hukuki bilgi ve yardım için iletişim bilgilerimize aşağıdan ulaşabilirsiniz.

Mal Paylaşımı Davası Kaç Yıl Sürer?

Mal paylaşımı davası somut olayın şartlarına göre farklı sürelerde sonuçlanabilir. Mal paylaşım davaları ortalama olarak 1 ile 2 yıl arasında sürmektedir.

Mal Paylaşımı Davası Ücreti Ne Kadardır?

Mal paylaşımı davası avukatlık ücreti kabaca %10 – %25 arası olarak gösterilebilse de davanın şartlarına göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Miras Kalan Mal Edinilmiş Mal Sayılır Mı?

Miras kalan mal karşılıksız kazandırma olarak görüldüğü için edinilmiş mal olarak kabul edilmemektedir. Edinilmiş mallara katılma rejimine göre miras kalan mal kişisel mal olarak görülür.

Ev Hanımı Eş Mal Paylaşımında Hak Sahibi Midir?

Ev hanımı eş edinilmiş mallara katılma rejimi bakımından mal paylaşımında hak sahibidir.

Evlilik Sürecinde Alınan Şirket Hisseleri Nasıl Paylaşılır?        

Evlilik içerisinde alınan şirket hisseleri genelde edinilmiş mal olarak kabul edilir. Edinilmiş mal olarak görülen mallar da taraflar aksini kararlaştırmadıkça edinilmiş mallara katılma rejimine göre paylaştırılır.

Eşlerden Biri İşyeri Açtıysa Mal Paylaşımı Nasıl Olur?

Evlilik birliği içerisinde işyerinden edinilen kazanç karşılıklı bir kazanç olması sebebiyle edinilmiş mal olarak kabul edilir ve ona göre paylaştırılır.

Mal Paylaşımı Anlaşmalı Boşanmada Nasıl Yapılır?

Anlaşmalı boşanma davalarında eşler kanunun öngördüğü şekilde diledikleri gibi mal paylaşımı yapabilirler. İsterlerse yarı yarıya isterlerse farklı oranlarda mal paylaşımında bulunabilirler. Önemli olan kanuna aykırı bir paylaşımın yapılmamasıdır.

Mal Paylaşımı Sözleşmesi Yapılabilir Mi?

Mal rejimi sözleşmesi yapma hakkı eşlere tanınmış bir haktır. Evlilikten önce ya da sonra ve boşanmadan önce eşler kanunun öngördüğü şekilde mal paylaşımı sözleşmesi yapabilmektedir.

Mal Paylaşımında Hangi Mal Rejimi Geçerlidir?

Kural olarak eşler aralarında bir mal rejimi belirlememişler ise yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olurlar. Ancak eşler aralarında kanunen geçerli olan bir mal rejimini belirlemişler ise o zaman belirledikleri mal rejimi geçerli olur.

Boşanma Davası Devam Ederken Mal Satışı Yapılabilir Mi?

Boşanma davası devam ederken şerh konulan mallar satılamaz. Eşlerden biri mal kaçırmak amacıyla satış yapamaz. Eğer bu hallerde satış gerçekleşmişse satışın iptali istenebilir.

Eşlerden Biri Ölürse Mal Paylaşımı Nasıl Olur?

Eşlerden birinin ölümü ile evlilik birliği sona ermiş olur. Bu durumda mal paylaşımı eşlerin kabul etmiş oldukları mal rejimine göre gerçekleşir. Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli ise mal paylaşımı edinilmiş mallara katılma rejimine göre yapılır.

Ecenur Baysal